Namlu kaval, misket eğri, çakmak taşlı, barut kara. Her attığını vuramazsın, “piştovun” gönlü olursa. Silah sanayimizdeki gelişmeler sürpriz değil, Türkler eskiden beri başa oynar. Ecdat, silahları dört başlık altında toplar: Vurucu (eslah-i darb), delici (eslah-i nafize), kesici (eslah-i cariha) ve atıcı (eslah-i ramiye). Atıcılar da önce ikiye (ateşli, ateşsiz), sonra dörde ayrılırlar: Toplar, darpzenler, tüfekler, tabancalar. Malum İslam dünyası 13. yy’da haçlı istilasına maruz kalır. Eyyubilerin Avrupalılar ile baş etmesi zordur sayıya vurulursa. Ancak kalite üstünlüğü vardır, alevli oklar, neft yağdıran mancınıklar ve gülle atan borular...
...vemâ rameyte iż rameyte velâkinna(A)llâhe ramâ...

YİV SET MENZİL

Türkler henüz I. Murat ve Yıldırım Bayezid devrinde top tüfek yapar, Kosova ve 1. İstanbul muhasarasında kullanırlar. Selanik, Sivrihisar ve Belgrad’a ateşli silah götürür, hasımlarını şaşırtırlar. İstanbul’un fethinde şahi adı verilen büyük toplar kullanılır ki 140 öküzle çekilir anca. Bunlar 800 kiloluk gülleler atar.
Sarıca Sekban ve Mimar Muslihiddin’in döktüğü toplar 29 Mayıs’a kadar çalışır, Macar Urban’ın döktükleri bir işe yaramaz, yarılır gider ilk hafta (Prof. Ahmet Şimşirgil). Fatih iyi bir mühendistir, topları elden geçirtir, namlu cidarına şeş hane (6 tane) yiv ve set açtırır. Gülle dönerek çıkar, hızı ve şiddeti artar, menzili uzar (1.200 metreyi aşar).

HEY KOCA TOPÇU!

Nadir Şah’ın ordusu kalabalık ve savaşçıdır, ancak İranlılar Kars Tabyasına saldırınca ateşli silahla karşılanır dağılırlar. Şah altta kalacak değildir, yabancı ustalar getirtir ve geceli gündüzlü çalıştırıp 8 top yaptırır. Ustalar gider, Osmanlı dalkılıçları bir gece mekânı basar, alayını aparırlar. Top deyip geçmeyin ardında büyük tecrübe var. Önceleri taştan ağaçtan oyar, sonra bakır döker, demir döver ve tunçta karar kılarlar. Sahra topu ile muhasara topu farklıdır, kale topu mazgala yakışır, gemi topu bordaya. Şahî, şayka, prangı, havan, bacaluşka, miyane, çakaloz, bedolçka, morten, kanon, ejderhan, kolomborna, balyemez, eynek, misket, saçma ve humbara… Kumbara da denir, bir nevi el bombasıdır, havanla da atılır icabında. Her birinin marifeti başka başka, yerinde ve zamanında.

DELİKLİ DEMİR

İlk tüfekler ağırdır, üç kişi taşır. Geri tepmesi serttir, sadece metriste işe yarar. Zamanla safra atacak, ufalacak, omuza asılacak, tabancaya dönecektir hatta. Timuroğulları, Peştunlar ve Afşarlar deve ya da file bağlı zenburekleri kullanırlar. Küçük bir tohptur, hayvan sese alışır, kıpırdamadan durur. İstanbul silahları tüfenghane-i amirede yapılır, itinayla saklanır. Her perşembe........

© Türkiye