18 Aralık 1878... Emîr Casim Âl-Sani, Osmanlıyı Katar’a davet ediyor, Osmanlı da onu kaymakam yapıyor. Ki o gün hâlâ millî bayram olarak kutlanıyor. Katar, tek kara sınırı Suudi Arabistan’la olan, bir Basra Körfezi ülkesidir. İran, Bahreyn ve BAE ile kıyıdaştırlar. Bu havali tarih boyunca meskûndur, Emeviler devrinde at ve deve yetiştirir, Abbasiler döneminde balık ve inci avcılığı ile geçinirler. 1453 İstanbul’un fethi ile Avrupalılar telaşlanır, ittifak yapar. Mesela Portekizliler, Fas’a savaş açar; Kazablanka’yı işgal eder, ülkeye hâkim olurlar (1471). İspanyollarla el ele verip Arap sahillerini yağmalar, Fas’tan Fars’a geçer Hint Okyanusu’na sarkarlar. I. Manuel ‘Fetihlerin Efendisi’ ünvanıyla Hindistan’da bir devlet kurar, Müslümanları tehdide başlar. Kızıldeniz’e kadar sokulur ve bazı adalara bayrak asarlar. Memlûklerin deniz gücü zayıftır, 1509 Diu’da Portekizlilere yenilir dikiş tutturamazlar. Safeviler ise haçlılarla değil bizle uğraşmaktadırlar. Nitekim Hürmüz Adası’nı kaybederler, Körfez’in kontrolü ellerinden çıkar (1515). Portekiz Katîf’i üs edinir, bölgedeki emîrlikleri vergiye bağlar. İstese Şattülarap, Dicle ve Fırat yoluyla içerilere de girebilir ki İpek ve Baharat Yolu’nda huzur kalmaz. Ancak Yavuz diğerlerine benzemez, Çaldıran’da Şah İsmail’i mağlup ederek birliği sağlar. 1516’da Suriye’yi, 1517’de Mısır’ı ele geçirir, ağırlığını koyar. 1520’de ikinci İran seferine hazırlansa da ömrü vefa etmez buna. Ancak Oğlu Kanuni Batıdaki acil meseleleri halledip döner doğuya. Tebriz ve Bağdat’ı alır, Bağdat Beylerbeyi Ayas Paşa’yı Basra’ya yollar. Piri Reis Portekizlileri Kızıldeniz’den dışarı atar. Hasılı 1550 itibarıyla Türklerin sözü geçer havzada. Fars körfezinin adı da Basra Körfezi olarak değişir. Katar’ın da içinde bulunduğu Lahsa ve Katîf, Basra’nın sancağı olurlar. Derken İspanya Portekiz’i işgal eder, bölgedeki Portekiz tehdidi ortadan kalkar (1580).

DOST ÂL-SANİ

Başkent Doha ve bugün ABD üssünün bulunduğu el-Ubeyd’de bir miktar Türk yaşar. Katar petrol çıkana kadar dikkat çeken bir devlet değildir, bir ara inciden para kazansa da Japon işi suni inciler yayılınca piyasanın tadı kaçar. Zemin serapa kumdur, suyu az, tarım yok sayılır. Hepi topu iki balıkçı köyü vardır o kadar. Ancak ticareti bilirler, uzaklara da gider, alır satar, riskten korkmazlar. Kabileler arası çekişme yaygındır, el-Halife, es-Sabah, el-Müsellem ve Celehme aileleri kâh Kuveyt’i, kâh Zübâre’yi ele geçirir. İran bir ona, bir öbürüne oynar, kargaşadan medet umar. 1850’de İngiliz teşviki ile Suudlar da girer topa. Muhalifler ise Katar’ı mekân tutar. İngilizler Bahreyn’e demir atar, Katar’a savaş gemileri gönderir vergiye bağlarlar. Vaziyetten Bağdat Valisi Mithat Paşa da müştekidir, Nafiz Paşa’yı Lahsa bölgesine yollar (1871). İngiltere’nin tepkisine rağmen kontrol bize geçer. Katar Emîri Casim Âl-Sani Osmanlıyı Katar’a davet eder, Sultan onu kaymakam yapar (1878). Ki Katarlılar o günü kuruluş tarihi olarak kutlar hâlâ. Mithat Paşanın Bağdat valiliğinden........

© Türkiye