Dr. Mehmet Can Bağdat’ta halifenin, âlimlerin ve Sünni Müslümanların büyük hüsnü kabulü ile karşılanan Tuğrul Bey, Büveyhi Hükümdarlığını darmadağın ederek Abbasi Halifeliğini yeniden ihya etti. İslam âleminin takdirini kazanarak, büyük iltifatlara mazhar oldu. Kaynaklar Tuğrul Bey’i kan dökmekten hoşlanmayan, merhametli, asil davranışlı, kusur ve hataları bağışlayan, sabırlı, kibirden uzak, cömert, dürüst ve dindar bir hükümdar olarak tanıtır. Meşhur bir şair, edip, münşî ve tarihçi olan İmâdüddin el-İsfahânî, Tuğrul Bey’in devrini gül bahçelerine benzetir. Selçuklu, muazzam bir kültür ve medeniyetin de temsilci oldu. Dünya, Türk-İslam tarihi boyunca âdeta altın çağını yaşadı. Her dilden, her renkten ve her cibilliyetten insan, Türklerin merhametli kanatları altında huzur buldu. Bunun temelini hiç şüphesiz İslam’ın “ahiret inancı” ve “insan” merkezli bakış açısı oluşturuyordu. Binaenaleyh Karahanlı, Selçuklu ve Osmanlı devletleri asırlarca bize bunu açıkça gösterdi. Makalemize konu olan, itikatta Mâtürîdî, amelde ise Hanefî yani Ehl-i sünnet olan Selçuklu Devleti; Çin, Batı Anadolu dâhil bütün Orta Doğu ülkeleri, Akdeniz sahilleri, Afrika, Hicaz ve Yemen’den tutun da Rusya içlerine kadar yayıldı. Selçuklu, bununla birlikte muazzam bir kültür ve medeniyetin de temsilci oldu. Ne zaman ki Müslüman Türk devletleri zayıflamaya başladı, idareleri altında hayat bulan milletlerde nifak, savaş, gözyaşı ve kan eksik olmadı. Bugün sınır komşularımız ve tarihte “jandarma vazifesi” yaptığımız coğrafyaların durumuna dikkati nazarla bakılır ise vaziyeti kavramak hiç de zor olmaz.

İNSANLIĞIN UMUDU

SELÇUKLU DEVLETİ KURULUYOR!

Selçuk Bey, Hicri 350 (961) yılında günümüzde Kazakistan sınırları içerisinde bulunan Cend şehrine geldi ve burayı beyliğin merkezi yaptı. İdaresindeki Türkler kısa zamanda İslamiyeti kabul etti. Bu durum Yabgu ile arasını iyice açtı. “Müslümanlar gayrimüslimlere haraç veremez” diyen Selçuk Bey, Yabgu’nun haraç memurlarını kovdu. Türkler, Oğuz Yabgu’suna karşı Selçuk Bey’in etrafında toplandı. Bu teşebbüs Selçuk Bey’e şöhret kazandırdı. Oğulları Mikail, Arslan (İsrail), Yusuf ve Musa ile Büyük Selçuklu Devleti’nin temellerini atıp Tuğrul ve Çağrı adında iki torun bırakarak yüz yaşlarında vefat etti. Musa Yabgu yeğenleri Tuğrul ve Çağrı Beyler kumandasındaki Selçuklu ve Türkmen kuvvetleri bölgenin en stratejik mevkiinde bulunan ve Gaznelilere ait olan “Horasan”a ani bir taarruzla giderek; Merv (Türkmenistan’da), Nişabur ve Serahs (İran’da) havalisini ele geçirdiler. 1038 senesinde Serahs civarında yapılan muharebede Gazneli ordusu ağır bir mağlubiyet aldı. Gazneli Sultanı Mesud, büyük bir devlet adamı, cesaretli bir kumandan olmasına rağmen bu yenilgiden sonra Nişabur’u Selçuklulara terk edip kesin netice alınacak büyük muharebeyi geciktirdi. Ancak sonunda Selçukluları tanımak zorunda kaldı.

SULTANÜ-L MUAZZAM TUĞRUL BEY

Tuğrul Bey’in üvey kardeşi İbrahim Yınal, 1038’de Nişabur’u alıp Tuğrul Bey adına hutbe okuttu. Onu muhteşem bir törenle karşıladı. Tuğrul Bey “Sultanü-l Muazzam”, Çağrı Bey de “Melikü’l Mülûk”........

© Türkiye