Türkiye’de liberal düşüncenin öncü isimlerinden rahmetli Kazım Berzeg’in sevdiği şeylerden biri görüşlerini 3D formülü ile özetlemekti. “Devlet milletin dinine, diline ve donuna karışmamalı” derdi. Bu, sınırlı ve insan haklarına saygılı devlet talebinin halk diliyle ifade edilme şekliydi. Berzeg bu sözle neyi kastederdi?

Dini çoğulluk her ülkede boy gösterir. Dinde çoğulluk olması hayatın akışının doğal sonuçlarındandır. Birden fazla dinin veya aynı dinin birden fazla yorumunun bulunması kaçınılmazdır. Her dinin inananları kendi dinlerinin hakikate tekabül ettiği inancındadır...

Diğer taraftan, her dinin içinde, kaçınılmaz olarak, birden fazla yorum bulunacaktır. Hangi dinin veya aynı dinin hangi yorumunun daha iyi olduğu ve hakikatin tezahürünü teşkil ettiği tartışılabilir. Ancak, kamu otoritesi, mümkün mertebe, bu tartışmalarla girmemelidir... Din ve vicdan özgürlüğü devletlerin vatandaşların dinlerine ve dinîyaşayışlarına, kural olarak, istisnai hâller dışında, burnunu sokmaması anlamına gelir...

Milletlerin dil bakımından bir çoğulluk içinde........

© Türkiye