Çay, Anadolu’nun her köşesinde tutkulu bir gelenekle yaşanır. Semaverle demlenen çayın şifa verdiğine inanılır. İnce belli bardaklar ise bu kültürün zarif temsilcisidir. Eski bir deyim; “Çaysız sohbet aysız gökyüzü gibidir.” Dünyadaki çay kültürlerinden farklı olarak Türkiye’nin her noktasında çayın günlük hayatta tutkuyla yaşanılan kültürel bir değeri vardır. Ülkemizin geneli evde, işte, yolculuklarda, kahvehanelerde ve daha birçok değişik yerde kendisine has bir gelenekle çay kültürünü yaşatıyor. Türkiye’de çay üzerine ilk yazı Mehmet İzzet’in 1878’de yayınlanan Çay Risalesi’dir. İlginç olan, bu risale yazıldığında henüz topraklarımızda çay yetişmiyordu. Ama demek ki çay içiliyor. ÇAY-İ MÂ HOŞ GÜVAR U ŞÎRÎN EST (ÇAYIMIZ GÜZEL KOKULU VE LEZZETLİDİR) CUN LEB-İ LÂL-İ YÂR RENGİN EST’ (ÇÜNKÜ SEVGİLİNİN LAL DUDAĞI RENGİNDEDİR) dizeleriyle methiyeler düzülürmüş. Ülkemizde çay ve semaver arasında yüzyıllara dayanan lezzetli bir ilişki var. Semaver, 19. yüzyılda Rusya’da keşfedilmesine karşılık, ülkemizde tiryakilik boyutunda yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Öyle ki çay gibi, semaverin de şifa dağıtıcı olduğuna inanılıyor. İnsanlara hayat ve muhabbet verici, dertlerine deva bulucu olarak görülürmüş. Semaverin şifa dağıttığına o kadar inanılırmış ki hamam çıkışında ve mevlitlerde insanları rahatlatmak için semaver kaynatılarak çay içilirmiş.

İNCE BELLİ BARDAKTA İÇİLİR

Semaverde hazırlanan çay ince belli bardaklarda ikram edilir. Malumunuz bu zarif çay bardakları Türkiye’ye özgüdür ve şeklinin nasıl ortaya çıktığı henüz ispatlanmamıştır. Son yılların sıra dışı şairlerinden CAN YÜCEL ise şöyle yazmıştır: ANILARDA KALIRDI BELKİ DE ZAMANLA İNCE BEL / ÇAY BİLE İNCE BELLİ BARDAKTAN VERİLEMESEYDİ EĞER. Kültürümüzde çayın dudak ya da tavşan kanı renginde olanı beklenir. Bunu değerlendirebilmenin en iyi yolu da çayın cam bardakta servis edilebilmesiyle gerçekleşir. Ayrıca, ince belli bardaklar, son zamanlarda kullanılan poşet ya da sallama çayların kültürümüzde yaygınlaşmasını engellemektedir.

AZERBAYCANLILAR YAYGINLAŞTIRDI

Gelelim çayın tarihine; Japonya’dan getirilen çay tohumları ilk defa Bursa civarlarında ekilmiş ancak başarılı sonuçlar alınamamış. Buna rağmen ülkemizde çay kolaylıkla bulunuyormuş. Bugün Türkiye’de çay Gürcistan sınırından Trabzon/Araklı’ya, Rize/Karadere ve Araklı’dan Ordu’ya kadar uzanan bölgede yetiştirilmekte. Son 60 sene içerisinde Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yaygınlaştırılan üretim sayesinde çay tercih edilen içecek hâline gelmiş. Her........

© Türkiye