Ístanbul’daki Tophane Rasathanesinin kuruluşu ile Avrupa’da, ve belki dünyada, ilk rasathanenin kuruluşu arasında dikkat çekici bir paralellik var.

Danimarka:

Kral II. ci Friedrich 1576 da, Astronom Tycho Brahe’yi Müneccimbaşı yapıyor, ve onun isteği üzerine, Danimarka’nın Ven vor Landskrona adasında, inşaatı 1580 de tamamlanan Stjerneborg Rasathanesini kurduruyor.

Osmanlı:

3. cü Sultan Murat 1578 de, Astronom Mengüberdi Takiyüddin Efendi’yi Müneccimbaşı yapıyor, ve onun isteği üzerine Tophane Rasathanesi inşaatı başlıyor.

Osmanlı:

Devrin Şeyhülislam’ı Ahmet Şemsettin Efendi, Padişaha, “Gökleri incelemenin uğursuzluk getireceğini” bildiriyor ve diyor ki: “Rasattan uğursuz hükümler çıkarmaya ve göklerin esrar perdesini küstahça aralamaya ve bu işin tehlike ve sonuçlarına cüretle niyet edilmiştir. Devlet binası mamur halde iken, harap ve yıkık hâle getirmeğe çalışılması hiçbir ülkede görülmedi.”

Takiyüddin Efendi’nin bin bir emekle kurduğu ve astronomik çalışmalar yaptığı rasathane, Kaptan-ı Derya Kılıç Ali Paşa’nın askerleri tarafından 22 Ocak 1580 yılı gecesi, içindeki aletleriyle beraber topa tutularak yerle bir edildi!

Danimarka:

Kral II. ci Friedrich 1588 de ölünceye kadar, Tycho Brahe ve matemakikçi karısı Sofie, ölçü aletleri geliştiriyorlar, ölçmeler yapıyorlar ve hepsini kayda alıyorlar. Yeni kral IV. Christian, rasathaneye finansmanı kesiyor ve Brahe’yi işten çıkarıyor. Brahe Prag’a geri dönüyor vei 1601 de ölüyor, onun ve karısının yaptığı ölçümler ve kayıtlar sayesinde Alman matematikçi Johannes Kepler, uyduların hareketi hakkındaki, bugün de kullanılan 4 Kepler-Kanununu bulup, 1627 de “Rudolphin Tabloları” isimli eserinde yayınlıyor.

Danimarka’da: Kral, Papa’dan korkuyordu ama onu değiştirme şansı yoktu.

Osmanlı:

Büyük ve güçlü bir imperatorluk kurmuş, kendisine tehlike yaratacak komşuları yok. Din işlerini de kendisi yönetiyor, Sultan = Halife. Yenilenme ve bilim ihtiyacı yok. Kızıldeniz ve Hint Okyanusuna açılan, 31 gemilik donanmayı yöneten Piri Reis’i, (1516-1554) Osmanlı donanması amirali, 1554 de, 84 yaşında, kafası kesilerek Kahire’de öldürttüyorlar.

Avrupa:

Küçük krallık ve prensliklerden oluşuyor. Hepsi birbirine hasım ve onlardan çok güçlü ve bağımsız bir din yönetimi, Vatikan var. Var olmaları veya üstünlük sağlamaları için bilgi, bilim ve paraya ihtiyaçları var. Vatikan’a ne kadar biat etseler de, daha Galilei’nin doğumundan (1564) 112 sene önce Íspanya Christoph Kolumbus’u (1452) Portekiz Amerigo Vespucci’yi (1499) gemilerle donatıp yola çıkarıyorlar. Amerika keşfediliyor.

Galilei’nin 100 sene sonra açıkladığı teorilerinde bu tabii ki rol oynuyor.

Diğer taraftan ise, Íspanya ve Portekiz’in Güney Amerika altınları ile zenginleşip güçlenmesi, Vatikan için büyük tehlikedir, cünkü onlara artık söz geçiremiyor. Parası olan ne papazı........

© Turkish Forum