Eski Bir Sorun

Kötülük eski bir sorun eskide kalmamış. Kötülük bütün gücüyle günümüze kadar gelmiş… Görünüşe göre yeryüzünden bir süre kalkmayacak. Türkiye’de yaşıyoruz. Gözaltılar… Tutuklamalar… Bugünden yarına baktık da kötülük hep vardı. İnsan ta o Sümerlerden beri 5000 yıldır esenlikli biri yaşamı özledi ama öyle bir yaşam kuramadı. O zaman şu soruldu, insan neden kötülük yapar, kötülük nasıl önlenir.

Sokrates (M.Ö.469-399)

Sokrates, bilginin kötülükleri ön görüşünde. Bu konuda şöyle der, üstten “senle aynı düşüncede misin, yoksa bilimin insanı yönetebilecek güzel bir şey olduğunu ve bir insan iyi ile kötüyü öğrendi mi, artık hiçbir şeyin onu yenemeyip bilimin boyunduruğundan başka bir şey yapmaya zorlamayacağını, insan için zekanın her şeye yeterli bir güç olduğunu mu düşünüyorsun?

Bence de bilim senin soyledigin sokrates. Bilgeliğin ve bilimin insanlığın en kuvvetli şeyleri olduğunu kabul etmemek, özellikle benim için çok ayıp olur. (1)

Aristoteles (M.Ö. 384-322)

Aristoteles bu görüşe karşı çıkar. Şöyle, “ne ki, birinin nasıl olup da sağ düşünmesine karşın, kendine egemen olamadığı sorulabilir bazı kişiler bilgili bir insanın böyle olmayacağını söyler. Sokrates’in düşündüğü gibi, bilimin olduğu yerde başka bir şeyin hükmetmesi ve insanı köle gibi gütmedi korkunç bir şey. Nitekim sokrates “kendine egemen olmama“ kavramına karşı çıkıyordu ve böyle bir şeyin olacağını açıklıyordu. Çünkü hiç kimsenin bilgiyle “daha iyi“ye aykırı eyle eyleyemeyeceğine, bilgisizlikten ötürü bunu yapabileceğine inanıyordu. Oysa bu sav görünenlere açıkça ters düşüyor.“(2)

Aristotoles, “bilgisizlikten oluşuyorsa ne tarz bilgisizlikten oluştuğuna bakmalı” der. Aristoteles’e göre, insan kendine egemen olamadığı için kötülük yapar. İçtepi yüzünden de insanlar kötülük yapabilirler.

Epikür (M.Ö. 342 40-271)

Epikür, şu üç ögenin insanı kötü yaptığını söyledi.

-ölüm korkusu

-cehennem korkusu

-tanrı korkusu

Ölüm korkusu bu korku gereksizdir. Çünkü siz varken ölüm yoktur. Ölüm varken siz yoksunuz. “Yaşamın yıkım olmadığına inanan hiçbir kötülük yapmaz.”

Cehennem korkusu ten özdekseldir. İnsanın ölümünden sonra dağılır yok olur. Cehennem Uydurmadır.

Tanrı korkusu doğada atomlarla boşluk vardır. Tanrılar da atomlar da oluşur insandan çok uzaktadırlar. İnsanlarla ilgilenmezler.

Kötülüğü önleyen haz özdeksel ya da cinsel değildir. Epiküre göre haz, felsefeyle sağlanan en yüksek hazdır. Bu hazla ulaşan kötülükten uzak durur. (3)

Farabi (879-951)

Farabi ye göre, bir toplumun yöneticisi bilgisizse o toplum, kötülük yüzünden yıkıma gider. Farabi şöyle der, “ancak herhangi bir zamanda eğer felsefe yönetimin bir parçası olmaktan çıkarsa, bütün şartlar bu yönetimde mevcut olsa bile, adli şehir hükümdarsız kalmış olacak, Seher halkı helal alma tehlikesiyle karşı karşıya kalacaktır. Eğer bu şehrin fiili yöneticisine bağlı olacak bir filozof bulunmazsa, belli bir müddet o şehir helak olmakta gecikmeyecektir.” (4)

Sad-i Şirazi (121-?)

Sad-i Şirazi, Fars yazının şairlerinden. Adalet üstüne şöyle der, “her........

© Tele1