Tiflis Eyaletinin 1728 tarihli mufassal defteri

Mehmet Akif Erdoğru

Osmanlı Arşivinde korunan Tiflis eyaletinin 1728 tarihli mufassal defteri, Azerbaycanlı akademisyen Prof. Şahin Mustafayev tarafından Bakü’de 2022 yılında yayınlandı. 351 sayfalık bu eser, Tapu Tahrir 897’nin Azerbaycan Türkçesine çevirisinden ibarettir. Defter, III. Ahmed döneminde İran’dan alınan Beratlı, Tumanis, Baydar, Demirci Hasanlı, Somhit, Taşır, Penbek, Ağçakala, Ahstabad ve Kazak bölgelerini içerir. Kazak bölgesi de İnce, Çuvar ve Türk isimli nahiyelere ayrılmıştır. İnce nahiyesinin merkezi İnceli köyüdür. Çuvar bölgesi ise Kazakbeyli ve Kazaklı Ismayıl köyleri kalabalık ve önemli köyler olarak karşımıza çıkar. Osmanlı-Safevi harplerinden dolayı bu bölgede de çoğu köy terkedilmiştir. Çuvar bölgesi Karamanlı oymağının yaylağıdır. Türk nahiyesi de ismini Büyük Türk ve Hacı Türk isimli iki köyden alır. Türk bölgesinde çok sayıda Türkmen köyü bulunmaktadır: Hanköy, Lala Yerkendi, Ayrı Boyun, Pir Kendi, Ağdara, Uzun Ali, Abdullah, Güzeldere, Karakaya, Arabalı, Ağalı, Kozluk, Bulak, Hamza, Gövelek, Haydarlı, Emir, Pir Alili ve Laçin Kayası bu köyler arasındadır. Bu defter verilerine göre Prof. Mustafayev’in tespit ve hesaplamalarına göre, Tumanis bölgesi hariç, diğer bölgelerde Müslümanlar bulunmaktadır. Özellikle Baydar ve Demirci Hasanlı bölgeleri Türkmen aşiretlerinin yoğun olarak yaşadığı yerler arasındadır. Demirci Hasanlı bölgesinde gayrimüslim nüfus bulunmamaktadır. Gayrimüslimlerin en yoğun yaşadıkalrı........

© tarihistan.org