İsveçli seyyah Jean Otter’in seyahatnamesinde 1743 yılında Kerkük

Mehmet Akif Erdoğru

İsveçli seyyah Jean Otter (doğumu: 1707), 1734-1744 yılları arasında İstanbul’da Isfahan’a kadar seyahat etmiştir. Seyahatnamesi Voyage en Turquie et en Perse adıyla 1748 yılında iki cilt halinde Fransızca olarak basılmıştır. Otter, eserinde, 1743 yılındaki Kerkük kalesi ve kasabası hakkında değerli bilgiler verir. O, İran elçilik heyetiyle birlikte İstanbul’dan Isfahan’a seyahat ederken Kerkük’ten geçmiştir ve Dakuk’a ulaşmıştır. Bilindiği gibi, Nadir Şah döneminde Osmanlı İran ilişkileri çerçevesinde Kerkük kalesinin askeri önemi artmıştır. Diyarbakır’dan Bağdat’a kadar olan Osmanlı toprakları Nadir Şahın tehdidi altına girmiştir. Bağdat kalesindeki Osmanlı sipahileri geri Diyarbakır yönüne kaçmaktadırlar. Bölgede erzak ve mühimmat kıtlığı baş göstermiştir. Kerkük valisi Ahmet Paşa, Nadir Şahın tehdidini önlemeye çalışmaktadır. Osmanlı devletinin Nadir Şah’a karşı zor durumda kaldığı dönemlerin çağdaş bir şahidi olan Otter’in gözlemleri, Osmanlı-İran ilişkileri açısından önem taşır.

Otter, kafile ile birlikte, Altınsu’dan ayrıldı. Altınköprü’nün yanındaki küçük bir köyde mola vermeyerek Küçüktepe’ye geldi. Küçüktepe’yi geniş bir ovada yer alan bir yer olarak tanımlar. Kafile burada kamp kurdu. Ertesi gün Kerkük kasabasına vardılar. Kerkük kasabasını 1743 yılında, ovada yer alan orta büyüklükte bir kasaba olarak tanımlar. Kerkük kalesinin dibinde Hassa-su denilen bir dere akmaktadır. Kale yamaçta yer almaktadır ve epeyce güçlüdür. Kerkük, Osmanlıların Şehrizor eyaletinin başkentidir ve Şehrizor eyaleti paşası burada oturmaktadır. Otter, paşanın ismini Ahmet Paşa olarak veriyor ve Kerkük ile Şehrizor’un birbirinden ayrı yerler olduğunu; birbirine karıştırılmaması gerektiğini söylüyor. Bilindiği gibi onun Kerkük’de karşılaştığı paşa, Bağdat ve Basra valiliği de yapmış........

© tarihistan.org