İngiliz Konsolos Yrd. C.H.M. Doughty Wylie’ın Beyşehir Tarımsal Sulama Projesiyle ilgili 1908 tarihli raporu

Mehmet Akif Erdoğru


Konya’da görevli İngiliz Konsolos Yrd. C.H.M. Doughty Wylie’den Sir G. Lowhter’e Konya’dan gönderilen 30 Eylül 1908 tarihli İngilizce bir raporda, Beyşehir Tarımsal Sulama Projesiyle ilgili bilgiler yer alır. Bu proje, bir yıl öncesinde yürürlüğe girmişti ve Türkiye’deki Alman emperyalizminin tipik örneklerinden biriydi. Beyşehir-Seydişehir –Çumra hattında kalan arazilerin sulanması ve burada üretilen tarımsal ürünlerden yüksek kazanç sağlanması projesi, Alman Deutsche Bank iştahını kabarttı. Almanların bu tür büyük sermayeli yatırımları, İngilizler ve Fransızların gözünden kaçmıyor, onlar bu projeyi dikkatle izliyorlardı. Zira eğer bu tarımsal sulama projesi gerçekleşirse, Almanya bölgedeki çiftçilere demir ve çelik tarım aletleri satacak, sulama ücretini çiftçilerden alacak, bölgeye gelen muhacirleri ucuz işgücü olarak kullanacak, üretilen tarımsal mahsulü kendi demiryoluyla Avrupa’ya taşıyacak, ayrıca hükümetten de çeşitli imtiyazlar alacak, böylelikle yüksek karlar elde ederek servetine servet katacaktı. Bu proje, Anadolu Demiryolu Şirketinin yan projesi olarak, Osmanlı Hükümetinin muhalefeti olmadan, Alman emperyalizminin Konya bölgesine nasıl nüfuz ettiğini göstermektedir. Aslında tarihin eski dönemlerinden beri, Beyşehir gölü ile Seydişehir gölü (Suğla gölü) arasında bir kanal bağlantısı vardı. Osmanlı imparatorluğu zamanında bu kanal eski usullerle işletiliyordu. Servetlerine servet katmak isteyen Avrupalı emperyalist müteşebbisler, Osmanlı idaresinin bu kanalı ıslah edip kâr getirici şekilde çalıştıramadığını fark ettiler ve imparatorluğun çeşitli bölgelerinde yatırım yapmaya karar verdiler. Kısacası Osmanlı Hükümetinin kendi özkaynaklarıyla yapamadığı veya geliştiremediği bir projeyi, Almanlar lehlerine ranta çevirmek istediler. Bölgede üretilen tarımsal mahsuller, Almanların kontrolündeki demiryolu ağıyla ya İzmir limanına ya da........

© tarihistan.org