İngiliz Belgelerine göre Emir Faysal’ın Türkiye ziyareti (1932)

Mehmet Akif Erdoğru

Hicaz ve Necd kralı Abdülaziz bin Suud’un oğlu Emir Faysal’ın (1906-1975) 1932 yılında Türkiye’ye yaptığı seyahat üzerine iki adet İngiliz raporu bulunuyor. Bunlardan biri 21 Haziran 1932 tarihli İstanbul’dan Londra’ya gönderilmiş kısa bir rapordur ki Sir George R. Cleck tarafından Sir John Simon’a gönderilmiştir (FO 424-277, s.1). Diğeri de, 10 Ekim 1932 tarihli olup Londra’dan Sir John Simon tarafından Ankara’daki Sir G. Clerk’e gönderilmiştir (FO 424-277, s. 20). Bu raporlarda Emir Faysal’ın İstanbul ve Ankara’daki faaliyetlerine değinilir. Dönemin Türk basını bu ziyareti ayrıntılarıyla yazmıştır ama Emir Faysal’ın Türk hükümetinden talepleri konusunda sessiz kalmıştır. İngiliz istihbaratı bu ziyaretle ilgili olarak hem Türk basınından hem de kendi kaynaklarından edindiği bilgileri Londra’ya aktarmıştır. 21 Haziran 1932 tarihli ilk raporda, Emir Faysal’ın, 8 Haziran’da Odesa’dan bir Sovyet vapuruyla İstanbul’a geldiği ve Türkiye’deki seyahati boyunca Sovyet kordiplomatik mareşali M. Florinski’nin ona eşlik ettiği belirtiliyor. İstanbul Sovyet Büyükelçiliği çalışanları Emir’e özel ilgi göstermişlerdir. Bu ilginin sebepleri, ne yazık ki raporda açıklanmıyor. Emir İstanbul’da kısa bir süre kaldıktan sonra maiyetinde Dışişleri Bakan Yardımcısı Fuad Hamza ve Emir subayı Halid Bey de olmak üzere, Türk hükümetinin kendilerine tahsis ettiği özel salonu olan bir yolcu vagonuyla Ankara’ya hareket etmişlerdir. 12-15 Haziran tarihleri arasında Ankara’da Türk Hükümetinin misafiri olmuştur. Emir, Ankara’dan İstanbul’a geri dönmüş ve burada birkaç gün geçirdikten sonra Kafkasya yoluyla (Batum) Tahran’a, oradan da Bağdat’a gitmiştir.

Emir’in Ankara’daki faaliyetleri İngilizler tarafından dikkatlice izlenmiştir. Emir, Ankara’da Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa tarafından kabul edilmiş ve Emir’in şerefine Çankaya’da Köşk’te bir akşam yemeği verilmiştir. Emir Faysal, İsmet Paşa (İnönü), Tevfik Rüştü Bey (Aras), TBMM Başkanı Kazım Paşa (Karabekir) ve Gazi’nin Genel Sekreteri Hikmet Bey (Yusuf Hikmet Bayur, 1891-1980) tarafından verilen resepsiyona da katılmıştır. İngiliz........

© tarihistan.org