NEMELAZIMCILIK VE SOSYAL ÇÜRÜME

Prof. Dr. Ahmet SEVGİ

“Gerekli şeylerle ilgilenmeme, lâkayt kalma, hiçbir şeyi umursamama” anlamlarına gelen “nemelazımcılık” illeti bize 16. yüzyıl sonlarına doğru bulaşmıştır. Anlatıldığına göre bir gün Kanuni Sultan Süleyman (ö. 1566) -işlerin pek de iyi gitmediğini sezmiş olacak ki- Yahya Efendi’ye (ö. 1570) bir mektup yazar ve der ki:

“Kerem eyle de bizi aydınlat. Bir devlet hangi halde çöker? Osmanoğulları’nın akıbeti nasıl olur? Bir gün olur da izmihlâle uğrar mı?”

Yahya Efendi bu mektuba şu kısa cevabı verir:

“Nemelazım be sultanım.”

Dilinin altında bir şey olduğunu anlayan Sultan Süleyman, Yahya Efendi’nin yanına giderek ne demek istediğini sorar.

Yahya Efendi mealen der ki:

“Efendim, zulüm, haksızlık, iltimas, rüşvet yayılsa, görenler de “nemelazım” diyerek önlemeye çalışmasa, koyunu kurt değil de çoban yese, bunu bilenler de sussa, garip gurebanın âhuferyadı göklere çıksa ve kimse umursamasa işte o zaman çöküş mukadderdir.”

Kısa süre sonra, millet olarak biz Yahya Efendi’nin haber verdiği bu “nemelazımcılık” hastalığına yakalandık. Karlofça Muahedesi (1699), Lale Devri (1718-1730), Tanzimat (1839), Islahat Fermanı (1856), I. Meşrutiyet (1876) II. Meşrutiyet (1908) gibi pansuman tedbirler fayda etmeyince Cumhuriyet’le (1923) birlikte ameliyat olduk. Lakin yarım asır sonra hastalık tekrar nüksetti. Ekonomik sıkıntılar ve ahlâkî yozlaşmalar da tuzu biberi oldu ve sosyal çürüme başladı.

Sosyal........

© tarihistan.org