Çin Subayı Çang-Kien’in İmparator Wu-ti’ye Sunduğu Raporu Hakkında

Hunlar Yüe-çileri bertaraf ettikten sonra Çin Seddi’nin hemen dibinde bir merkez kurmuşlardır. Hunlar Çin topraklarına sürekli akın yaparlar ve dış Moğolistan’a da hâkim durumdadırlar. Çin’in başşehri olan Çang-nkang’a kadar ilerlemişler burada bir imparatorluk sarayını yakmışlardır. Hunların Çin sınırlarını tehdit ettiği bir zamanda Wu-ti, Han tahtına oturmuştur. İmparator Wu-ti, Hunları kendi sınırlarına geri göndermek istemektedir. Wu-ti, Hunlarla mücadele edebilmek için Yüe-çilerle birleşmek ister. Wu-ti, Yüe-çilerle anlaşabilmek için Çang-Kien adlı rütbeli bir subay olan kişiyi Yüe-çilere elçi olarak gönderir. Çang-Kien adlı subay Yüe-çilere ulaşamadan Hunlar tarafından yakalanır. [1]

Mo-tun’un oğlu Ki-ok’un Hun tahtına oturduğu tarih M.Ö. 174 yılıdır. Ki-ok Yüe-çileri yerlerinden oynatmış, onlar da Belh’e gitmişler vaktiyle Büyük İskender’in buralarda kurmuş oldukları Grek hâkimiyetine son vermişlerdir. Ki-ok kalabalık Hun ordusuyla Cang-nkang’ın yakınındaki bir imparator sarayını yakmıştır. Yalnız bu seferde Ki-ok daha sonraki Türk devletleri bakımından kötü neticeler verecek olan bir yanlış yapar ve bir Çin prensesiyle evlenir. Bu yanlış bir seçimdir çünkü bu Çinli prenseslerin himayesinden faydalanan Çin diplomatları ve görevlileri Hun İmparatorluğu topraklarında serbestçe dolaşma hakkını kazanmışlardır. Hun topraklarına giren Çin diplomatları ve görevlileri Türklerin ve Hunlara bağlı kavimlerin arasında kötü propaganda yaparak devleti yıpratmaya çalışmaktadırlar. Çin ipeği de Hun hanedan mensuplarınca kullanılmaya ve ilgi görmeye başlamıştır. Hun İmparatoru Ki-ok öldükten sonra yerine Kün-çin geçer. Kün-çin zamanında Hun içindeki huzursuzluklar artmaya başlamıştır. Kün-çin de Han hanedanlığına damattır ve ne Mo-tun ne de babası Ki-ok kadar dirayetli ve asker ruhlu bir komutan değildir.

Wu-ti, Çin’e önemli bir gelir sağlayan Çin ipeği için yeni pazarlar aramaktadır. İç Asya ve İran üzerinden Akdeniz kıyılarına ulaşan İpek Yolu’na göz dikmiştir. İpek Yolu’nu ele geçirmek ve emniyetini sağlamak istemektedir. Wu-ti İpek Yolu üzerinde oturan kavimlerin kimler olduğunu burada hangi........

© tarihistan.org