Diğer

T24 Haftalık Yazarı

18 Ağustos 2024

14 Ağustos’ta m çiçeği (mpox) ile ilgili Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve etkilenen ülkelerden uzmanların sunduğu verileri incelemek üzere toplanan bağımsız uzmanlardan oluşan Uluslararası Sağlık Tüzüğü Acil Durum Komitesi DSÖ Genel Direktörüne, m çiçeği vakalarındaki artışın uluslararası öneme sahip bir halk sağlığı acil durumu olarak kabul edilmesi gerektiğini ve bu durumun Afrika'daki ülkeler arasında ve muhtemelen kıta dışına yayılma potansiyeline sahip olduğunu bildirdi. Bunun üzerine Genel Direktör Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, m çiçeği virüsü (MPXV) nedeniyle küresel halk sağlığı acil durumu ilan etti.

Hani kırmızı ışıkta durduğunuzda, ışığın yeşile dönmesiyle arkanızdaki araç hemen kornaya basar ya, bu duyurunun üzerinden 24 saat geçmeden de Sağlık Bakanlığı “Özellikle Afrika kıtasında görülen M çiçeği (mpox) hastalığı vakasına Türkiye’de 2024 yılında rastlanmamıştır. Ülkemizde henüz herhangi bir kısıtlama veya ek tedbir ihtiyacı bulunmamaktadır” diye açıklama yaptı. COVID-19 salgınında da Sağlık Bakanlığı tarafından uzun süre yapılan “bizde vaka yok”, daha sonra da “bir tek vaka salgın değildir” açıklamalarını unutmadık. MPXV ile ilgili Sağlık Bakanlığı’nın bu açıklaması, bakan değişikliğinin halk sağlığı sorunlarına bakış açısını değiştirmediğini ortaya koydu.

Sağlık Bakanlığı’nın bizde vakaya rastlanmaması nedeniyle herhangi bir kısıtlama ya da ek tedbir ihtiyacı bulunmadığını söylediği açıklama halk sağlığı açısından kayıtlara talihsiz bir açıklama olarak geçecektir. Neden mi?

Halk sağlığı önlemleri, genellikle bir salgın başlamadan önce uygulandığında en etkili olur. Vakaların tespit edilmesini beklemek, hastalığın yayılmasını önleme ya da kontrol altına alma fırsatını kaçırmak anlamına gelebilir. Bu noktada, özellikle COVID-19 pandemisi ile gündeme gelen, DSÖ’nün önerdiği acil durumlara müdahale döngüsünün sürekliliğine bakmak önem taşıyor. Önleme, hazırlık, müdahale ve iyileşme bir süreklilik içinde yer almalı ve etkili olabilmesi için bu sürekliliğe odaklanan bir eylemler bütünü gerektirmektedir. DSÖ’nün acil durumlara müdahale döngüsü perspektifinden Prof. Dr. Kayıhan Pala ile birlikte Türkiye’de COVID-19 pandemi yönetimini incelediğimiz makalemize meraklısı bakabilir. Çünkü, bu makale sonunda önerdiğimiz 40 maddelik yapılması gerekenlerin çoğu, olası bir MPXV salgını için de geçerlidir.

Uluslararası toplumun bir parçası olarak, ülkelerin küresel sağlık güvenliğine katkıda bulunma sorumluluğu vardır. Şu anda hiçbir vaka tespit edilmemiş olsa bile, önleyici tedbirler almak, özellikle birbirine bağlı bölgelerde olası salgınların önlenmesine yardımcı olabilir. Bunun nasıl önemli olduğunu COVID-19 pandemisi sırasında gördük. Gördük ama bu ögrendiğimiz anlamına gelmiyor.

Tespit edilmiş vakaların olmaması, hastalığın var olmadığı anlamına gelmiyor. Gözden kaçmış ya da asemptomatik vakalar olabilir ya da hastalık, yolcular ya da ticaret yoluyla ülkeye girebilir. Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin doğu bölgesinde yeni bir mpox kladının tespiti ve hızla yayılması, daha önce mpox vakası bildirmemiş olan komşu ülkelerde de tespit edilmesi ve bu durumun Afrika içinde ve ötesinde daha fazla yayılma potansiyelinin olması çok endişe vericidir. MPXV vakalarının 2024’te tüm kıtalarda görüldüğünü unutmayalım. Türk Hava Yolları’nın bugün aktif olarak Afrika’da 50’nin üzerinde noktaya uçuş yaptığını da not edelim burada. Yanlış anlamayın, COVID-19’da gördüğümüz üzre seyahat kısıtlaması yapılması gerektiğini söylemiyorum. Günümüz gerçeğinde seyahat kısıtlaması ya da sınırların kapatılması ile hastalıkların sınırları aşmasına engel olunmasının mümkün olmadığını COVID pandemisi sayesinde ögrenmiş olmamız gerekiyor.

Sürveyans, halkı bilinçlendirme kampanyaları ve olası vakalara hazırlık gibi önlemlerin uygulanması, mcicegi ortaya çıkarsa ülkenin hızlıca tepki vermeye hazır olmasını sağlayacaktır. Bu, potansiyel bir salgının etkisini en aza indirebilir. Risk........

© T24