Diğer

T24 Haftalık Yazarı

12 Ocak 2025

2014-2016 yılları arasında Batı Afrika'da yaşanan Ebola salgını, virüsün ilk kez 1976'da keşfedilmesinden bu yana görülen en büyük salgındı. Salgın, Gine'de başladı ve hızla komşu ülkeler olan Sierra Leone ve Liberya'ya yayıldı. Salgın Temmuz 2014 itibarıyla bu üç ülkenin başkentlerine ulaşmış ve Ağustos 2014'te Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) salgını Uluslararası Halk Sağlığı Acil Durumu olarak ilan etmişti.

Salgın sırasında hastalık, İtalya, Mali, Nijerya, Senegal, İspanya, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri dahil olmak üzere 7 ek ülkeye daha yayıldı. İtalya, Mali, Nijerya ve ABD'de ikincil enfeksiyon vakaları görüldü.

Haziran 2016'da salgının sona erdiği ilan edildi. Salgın sırasında 28 bin 600'den fazla kişi enfekte olmuş ve 11 bin 325 kişi hayatını kaybetmişti.

İlerleyen yıllarda, güvenli ve etkili aşıların geliştirilmesi, salgınlar sırasında vaka ve ölüm sayısını büyük ölçüde azaltarak salgınların hızla kontrol altına alınmasını sağladı. Günümüzde, önleyici aşılama, kritik ön saflarda çalışan profesyonellerin salgınlar başlamadan önce enfeksiyon ve ölümden korunmasını sağlayarak hayat kurtarıyor ve sağlık sistemindeki hizmetlerin kesintiye uğramasını önlüyor. Böylece, topumda daha fazla yayılma riski azalıyor.

Sierra Leone, 5 Aralık 2024'te ülke çapında koruyucu bir Ebola aşı kampanyası başlattı. Bu kampanya, 20.000 sağlık çalışanını, geleneksel şifacıları, toplum sağlığı personellerini ve diğer ön saflarda çalışanları korumayı amaçlıyor. Kampanya, Batı Afrika'da yaşanan yıkıcı 2014-2016 Ebola salgınından on yıl sonra hayata geçirildi.

DSÖ’den bir ekiple birlikte Ebola koruyucu aşı kampanyası çalışmalarını içeren bir belgesel video çekimi için Sierra Leone’deydim. Sağlık Bakanlığı’nın önderliğinde sahada birlikte çalıştıkları kuruluşların uyum içinde hazırladıkları bu koruyucu aşı kampanyası bir salgın durumunda ön saflarda çalışacak olan 20.000 profesyoneli kapsıyordu. On yıl önce yaşadıkları salgın sırasında mevcut olmayan aşının bugünkü varlığı, bilimin Ebola’dan etkilenebilecek ülkelere en büyük armağanıydı. Bugün biliyoruz ki bir salgın durumunda “halka aşılama” (ring vaccination), yani tanı konmuş bir Ebola vakası ve çevresindeki potansiyel temaslıların bir halka içine alınarak aşılanma stratejisi ile salgının yayılmasını kontrol edebilecekler.

Halk sağlığındaki stratejik yaklaşımlar kimi zaman eski deneyimlere dayanıyor. Halka aşılama da çiçek hastalığının yok edilmesine yönelik dünya çapında yürütülen aşı kampanyası sırasında Nijerya’da oluşan lojistik bir ihtiyaca karşı geliştirilen geçici bir çözümle keşfedilmişti. Başlangıçta çiçek hastalığını ortadan kaldırmaya yönelik aşılama stratejisi, kitlesel aşılama çabaları yoluyla toplumun en az yüzde 80’ininin aşılanması ve ardından hastalığın bulaşma odaklarını tespit etmek için “temizlik” kampanyaları yürütülmesini amaçlıyordu. Doğu Nijerya’daki kitlesel aşılama kampanyası için aşı teslimatında bir gecikme yaşandığında, Dr. William Foege, bir ara program organize etti. Foege’nin........

© T24