Diğer

T24 Haftalık Yazarı

15 Haziran 2025

Son dönemde Trump’ın gümrük vergileri, tehditler ve pazarlıklarla yarattığı kargaşa, ABD–Çin rekabetinin iniş çıkışlarla devam edeceğine işaret ediyor. Ancak ilişkiler gerginleşse de bu süreci Samuel Huntington’ın “Medeniyetler Çatışması” ya da yeni bir “Soğuk Savaş” olarak adlandırmak yerine, “Soğuk Yarış” olarak tanımlamak daha isabetli. Bu yarış, benim daha önce “Medeniyet Pentatlonu” adını verdiğim küresel rekabetin kategorilerine uygun düşüyor.

Çinli kadim stratejist Sun Tzu'nun “Mücadele başlamadan kimin kazanacağı bellidir” sözü bu rekabeti tarafların mevcut güçleri üzerinden değerlendirmenin zamanı geldiğini vurguluyor. Tüm ülkelerin ve şirketlerin, bu iki gücün mevcut konumlarını ve yapacakları hamleleri dikkatle izlemesi gerektiğine inanıyorum.

Bu yazıda, önce ABD ve Çin’in yönetimlerini tanıtıyor, ardından Medeniyet Pentatlonu’nun temel ihtiyaçların karşılanmasına dayalı beş kategorisinde kısaca karşılaştırıyorum.

ABD Başkanı Donald Trump, Wharton mezunu bir iş insanı ve medya figürü olarak isim yapmıştı. Kamu tecrübesi olmaksızın başkanlık koltuğuna oturmuş, ilk döneminde sık sık kabine değişiklikleriyle kurumsal güveni sarsmıştı. İkinci döneminde de kamu tecrübesi bulunmayan pek çok ismi önemli görevlere getirdi:

- Savunma Bakanı Pete Hegseth eski bir Fox TV sunucusu,

- Eğitim Bakanı Linda McMahon WWE’nin eski CEO’su,

- Sağlık Bakanı Robert F. Kennedy Jr., aşı karşıtı görüşleriyle tanınıyor,

- Ulaştırma Bakanı Sean Duffy, MTV ve Fox TV geçmişiyle biliniyor.

Trump’ın dünürünü Paris’e büyükelçi ataması, daha da ilginci Elon Musk’la yaşadığı atışmalar, yönetim tarzının sıra dışı boyutlarını ortaya koyuyor.

Prof. Dr. Daron Acemoğlu, Trump’ın ikinci döneminin Amerikan kurumlarına zarar verdiğini ve bunun ekonomik çöküşe yol açabileceğini söylüyor. Prof. Dr. Dani Rodrik ise, yüksek ücretli gelişmiş ülkelerin imalat sanayinde rekabet etmekte zorlandığına dikkat çekiyor. Trump’ın beklediği tarzda bir sanayi dönüşümünün yakın vadede zor olacağını ifade ediyor. Moody’s de ABD’nin kredi notunu düşürdü.

Çin lideri Şi Cinping ise Tsinghua Üniversitesi kimya mühendisliği mezunu. Parti içinde kırsaldan başlayarak yükselmiş, kamu ve kalkınma planlama deneyimine sahip bir lider.

Çin’de yöneticiler, genellikle uzun vadeli kalkınma planlarında görev almış uzmanlardan oluşuyor. Bu nedenle Trump tarzı atamalara rastlanmıyor. Ancak, Prof. Dr. Yasheng Huang, Şi’nin ömür boyu başkanlık hevesinin, yakın........

© T24