Diğer

Konuk Yazar

03 Şubat 2025

Canan Karatay

Sağlık profesyonelleri, insanların sağlığını ilgilendiren konulara değinirken, bilimsel normları eğip bükerlerse yeni risklerin oluşmasına neden olabilirler. Bazen bu “aşırı profesyoneller”, Hipokrat yemininin frenine rağmen etik ilkeleri yok saydıklarını fark etmiyorlar veya bu ilkeleri önemsemiyorlar. Bu, ayrıca ve belki de yalnız başına mesleki inandırıcılığı kaybetmeye kadar giden güven problemini de tetikliyor.

İnsan, doğanın kendisine yönelen tehditlerine karşı aklını kullanırken; aynı zamanda kendi türüne karşı da akılla harekete geçen bir canlıdır. Bazı daha zekilerimiz veya fırsatı ele geçirenler, -maddi çıkarlar söz konusu olunca-, doğanın tehditlerini, “korunma” adı altında kendi türüne sattığı bilgilerle paraya dönüştürebilirler. Daha korunaklı evler yaptığını iddia edebilirler mesela… Veya yağmurda ıslanmayan elbise ürettiklerini… Bazen türü korumak için tür içindeki bir topluluğa zarar da verebilirler. Bir adada cüzzamlı insanlara çektirilen işkenceleri, diğer “insanları korumak” adı altında karantina uygulanmasına karar verenlerin seyir defterlerinde, görebiliriz. Ama her şey bu kadar travmatik olmayabilir ve bunun en tipik örneklerini 1930lar Amerika’sındaki sigara reklamlarında oynatılan çocuklara sigara içirilmesinde görebiliriz. Yine de daha naif olanına göz atabilirsek yanmış bir bölgemize diş macunu sürülmesi veya yoğurt sürülmesi sayılabilir değil mi?

“Sağlıklı olma” veya “sağlıklı kalma” konusunda gösterilen çabalar, sağlık profesyonelleri ve bazen de bireyler tarafından en uç noktalara götürülebilir. Bu sağlık profesyonellerinin hayran kitleleri her geçen gün artabilir ve onlarla müridiyal bir bağ oluşabilir. Öyle ki, bu medyatik uzmanlara bilimsel normlarla yapılan uyarılar, onların hayran kitleleri tarafından, sanki bir saldırı gibi algılanarak sert şekilde bertaraf edilmeye çalışılabilir. Bu sadece bireysel değil ve bazen, aynı zamanda toplumsal bir “alternatif tıpçı” fanatizmine neden olabilir. Annemizin bize sunduğu hastalık dönemindeki karışımlarla hastalıkları defetme yöntemlerinin, Barış Manço’nun “nane ve limon kabuğu” tariflerinin masumluğunu ters yüz ederek ve çeşitliliğini arttırarak, pazarlanmasının sınırsızlığını nasıl tarif edebiliriz?

Aşağıda bir hekim olarak en son kertede Canan Karatay hakkında yürütülen soruşturma ayrıntılarına girmeden, ama bu “dezenformatif tıp” zemininde kalarak önce yakın zamana gitmeyi ve bugünün durumunun o dönemden gelen ve benim hatırladığım bu ilk tohumlanma olmasa da dönemsel kavşaklara kuşbakışı ve biraz da alçak seviyeden değerlendirmeye çalışacağım.

Masalsı uzun zaman öncelerinden bahsetmeyeceğim… Facebook’un henüz Türkiye’de olmadığı, Twitter’in kurulmadığı, her geçen gün kendi ahlakını oluşturarak ısrarla dayatan ve adına sosyal medya denilen gerçekliğin etkisinden bahsedilmeyen, gazetelerin satılabildiği ve televizyon kanallarının kıyasıya reyting yarışında olduğu, AKP iktidarının “sağlıkta dönüşüm” dediği ve kitlelerce oldukça heyecan yaratan bu siyasasını en fazla propaganda malzemesi yaptığı ve iktidarın en sıklıkla kullandığı konuların başında gelen ve belki de gerçekten o zamana göre sağlık alanında bazı radikal adımların atıldığı, gerçekliğinin kimi bazı çevrelerce kabul edildiği ve bazı çevrelerce de sessizce izlendiği zamanlardı. Yani iki binli yıllardan bir kaçlarıydı işte.

Ünü neye göre, hangi anket sonuçlarından devşirildiği meçhul, en iyi olduğu konusunda tartışmaların gizlendiği, ama yine de “ünlü” denilince herkesin kulak kabarttığı doktorlar, televizyon kanallarında iş başındaydılar ve prezantasyondan sonra “en ilginç” ve “en tartışılır” ve “en sıradan” ve “en iyi şekilde” bir konuyu insanlara anlatımının etkinlik yarışmasına girmişlerdi. Yarış kendiliğinden başlamış ama birbirlerini tetikliyordu. Televizyon programları en iyi platformları sunuyordu. Bu programlarda serbest piyasanın........

© T24