Diğer

T24 Haftalık Yazarı

03 Ağustos 2025

Daha önce yazılarda da ara ara bahsettiğim mit herkesin malumu. Yapay zekâ tıpkı insanlar gibi olacak ve onların yerini alacak. Bunun olması için çok uzun zaman olduğunu düşünenlerdenim ben, hatta biraz imkânsız olduğunu da düşünüyorum. Ancak yapay zekâlar insan gibi olmasalar da şimdiden insanlarla ortak bir özelliğe sahip. Su tüketimi.

Her ChatGPT sorusunun, her yapay zekâ görselinin, her kod önerisinin arkasında saklanan bu gerçek, içinde bulunduğumuz “yapay zekâ hype” döneminde belki de teknoloji dünyasının en az konuşulan ama en kritik sorunlarından biri bence.

İlk olarak temel bir soru ve yanıtıyla başlayalım. Bizim evimizde, masamızın üstünde duran bir bilgisayardan bir büyük dil modeline sorduğumuz soru nasıl su tüketimine nasıl yol açıyor?

Yapay zekâlar suyu iki ana şekilde tüketiyor: direkt ve dolaylı. Direkt tüketim soğutma amaçlı tüketim. Dil modelleri ile yaptığımız konuşmalardaki her bir mesaj aynı zamanda veri merkezi dediğimiz yapılara gönderilen bir istek anlamına da geliyor. Veri merkezleri yapay zekâ teknolojisinin olmazsa olmazı çünkü bu tesisler büyük miktarda verinin depolanması, işlenmesi ve yönetilmesi için kullanılıyor.

Buraya gönderilen istek sonucu ise sistemin çalışması bir enerji tüketimine yol açıyor. Sistemin tükettiği enerji ise ısı olarak açığa çıkıyor. Çoğu makinenin en temel kuralı burada da geçerli. Ortaya çıkan ısının herhangi bir yangına sebep olmaması için sistemin soğutulması gerekiyor. İşte su, bu veri merkezlerinin soğutulması için kullanılıyor.

İkincisi ise dolaylı olarak elektrik üretimi için kullanılan su. Veri merkezlerinde yer alan cihazlar yüksek miktarlarda elektrik tüketimi yapan cihazlar ve termik santraller de büyük miktarda su tüketerek bu elektriği üretiyor.

Aslında veri merkezleri yapay zekâ ile hayatımıza giren yapılar değiller. 1950’lere dayanan bir geçmişi var bu tesislerin. Ancak veri merkezlerinin bir anda patlamasına yol açan şey ise yapay zekâ patlamasının başlangıcı olarak kabul edilen ChatGPT'nin tanıtımı oldu. Örneğin, son üç yılda özellikle yüksek su stresi yaşayan bölgelerde 160'tan fazla yeni yapay zekâ veri merkezi kurulmuş. Bu, önceki üç yıla göre yüzde 70'lik bir artış demek.

Bloomberg'in Mayıs 2025’te yer alan bir habere göre ise Amerika’da 2022'den beri inşa edilen yeni veri merkezlerinin yaklaşık üçte ikisi, halihazırda yüksek su stresi yaşayan bölgelerde konumlanıyor. 1995'ten 2025'e kadar küresel veri merkezi sayısı 3 bin 300'e ulaşmış durumda ve bu artışın arkasındaki ana itici güç dediğim gibi yapay zekâ.

Ortalama 100 megawatt kapasiteli bir veri........

© T24