Diğer

31 Mart 2025

Diplomasi türlü biçimlerde tanımlanabilir. Pek çokları diplomasinin dünyanın en eski mesleği olduğunu da iddia eder. Diplomasinin bir tanımı da “alandaki taraflar arasındaki güç dengesini müzakere masasında kayda geçirmek, kağıda dökmek” olarak yapılabilir. Bilindiği üzere, terimin etimolojik kökeni de zaten “belge” anlamındaki “diploma” sözcüğünden gelmektedir.

Bu bağlamda, “diplomat” da özünde bir kâtiptir. Dış politikanın tanıtımını yapan ve seçilmiş karar alıcının vereceği yönergeleri uygulamakla, devletler arasındaki resmi iletişimi yürütmekle görevli seçkin bir kâtip ama özünde kâtip. Nitekim, bizim köklü ve güzide hariciye geleneğimizde de dışişleri bakanı konumunun atası “reis-ül küttab” olarak anılır.

Görüleceği üzere, “diplomasi” ile “dış politika” aynı şey değil. İşin doğası gereği “üst düzey” diplomat karar alma süreçlerine katkı verebilir. Dış politikanın oluşturulmasında böylece rol oynayabilir. Ama asıl işi, belirlenmiş politikanın alanda uygulanması ve muhatap karar alıcılara en etkin, ikna edici biçimde iletilmesidir.

Yeri gelmişken, bizde yeni anlaşılmaya başlayıp, yakın geçmişte dolaşıma sokulan “ulusal güvenlik” kavramı da dış politikadan farklı ve belki onu kapsayacak biçimde daha geniştir. Dış politika, tıpkı istihbarat ve milli savunma gibi ulusal güvenliğin taşıyıcı sütunlarından yalnızca biridir.

Başkanlık düzenlerinde özellikle böyledir. Rusya, Orta Asya gibi örnekler yerine kendimizi, esasen olması gerektiği gibi, ABD, Fransa gibi başkanlıkla yönetilen devletlerle karşılaştırmak, o düzeyi ölçüt kabul ederek eksiklerimizi gidermek, verili anda daha doğru olacaktır. “Verili anda” diye belirtmemin nedeni mensubu bulunduğum CHP’nin kamuoyuna ilan edilmiş tutumunun “parlamenter sisteme dönmek” olması.

ABD’de dış politika, başkanların isimleriyle nitelenir: “Biden’ın dış politikası”, “Trump’ın dış politikası” gibi... Ayrıca, ABD’de “ulusal güvenlik danışmanı” başkanın en yakın ve en kıdemli bürokratlarındandır. Nitekim, son Vaşington ziyaretinde, fiilen bu görevi (de) icra eden, Çağatay Kılıç, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’a eşlik ederek muhatabı Michael Waltz ile ayrıca görüştü.

ABD’de olduğu gibi Fransa’da da başkanların koordinatör........

© T24