Diğer

Konuk Yazar

12 Kasım 2025

"Filler ve Karıncalar" oyunundan bir kare

Hayvan masalı olarak tanımlanacak fabl’lardan dünyamızın tiyatro sahnesinde canlandırılan ilk eser, Aristophanes’in Milattan Önce 414’de yazdığı bir oyundu.

Atina’daki Dionysia Açıkhava Tiyatrosunda oynanmıştı.

Akropolis’in hemen güney yamacındaki tiyatronun bugün şimdi harabesi var ama oyundaki seslerin sedâsı yankılanıyor, aksülamel yapıp bugüne ulaşıyor.

Eserin adı ¨Kuşlar¨dı; çok tuttu, fabl ve komedinin bir aradalığına ait başarılı gösteriyi Atinalılar yıllarca ayakta alkışladı.

Böylece seyirciyi bir masalın peşine takıp oyaladım ve yakaladım diye heveslenen ünlü Yunan tiyatro insanı Aristophanes, 9 yıl sonra, bu defa bir başka fabl oyunu sahneye koydu. ¨Kurbağalar¨ isimli oyunda fabl-komediyi mitolojiyle birleştiriyordu.

Dünya tiyatrosunun böylelikle fabl geleneğine kavuştuğunu söyleyebiliriz; Yunan tiyatro kurucusu Thespis’in maskeli oyunlarını saymazsak…

Kuşlar oyunundan sonra, iki bin dört yüz otuz dokuz sene sonra, İstanbul’un Cihangir semtinde bir başka fabl-komediyle karşılaşıyoruz; demek ki gelenek sürüyor.

Aristophanes’den günümüz çağdaş Türk tiyatrosunun yetenekli sanatçısı, yönetmen Gamze Arzu Kılınç’a uzanan bir el gibi…

Bu kez Yaşar Kemal’in ¨Filler Sultanı ve Kırmızı Sakallı Topal Karınca¨ başlıklı eserinden uyarlanmış bir oyunla buluşuyoruz.

Aristophanes, kulis perdesinin ardında, bir kondüvit gibi oyunu izliyor.

Cihangir Atölye Sahnesi-CAS’ın salon kapısı suare saatinden 10 dakika evvel açıldığında, ¨Filler ve Karıncalar¨ başlıklı oyunun prömiyer davetlileri içeri alınırken, aralarından dikkatli olan kimileri, karartılmış ¨açık sahnenin¨ ortasında bir yığın spiral borulardan oluşan bir küme görür gibi oldular.

Gamze Arzu Kılınç’ın ve yönetmen yardımcısı Boran Özsaygı’nın sahneye koyduğu oyunun ışık düzenini CAS’ın kurucularından yönetmen Muhammet Uzuner’in, büyülü bir gerçekçilik ardında karartarak yarattığı merak tuzağından biraz sonra çıkılacaktır.

Tek perdelik, bir saat sürecek oyuna, sahnenin karanlıktan loşa, loşluktan aydınlığa doğru parlamaya başlayıp, az evvel farkına varamadığımız birbirine sıkı sıkıya yanaşık ama kımıl kımıl kümede gizlenmiş, hortumlarına dolanmış ve birbirlerine sokulmuş fillerin homurdanarak uyanmasıyla başlanır.

Fil krallığının hikâyesi böylece başlar. Şöyle olmuştur; filler ülkesinin baş yaveri olan ¨Ulukepez¨ adındaki bir hüdhüd kuşu, karınca dilinden de anladığı için gidip karıncalar diyarını gezip görmüş, gidip dönmüş ve filler sultanına oradaki bolluğu ballandıra ballandıra anlatmıştır.

Karıncalar böyle........

© T24