Diğer

Konuk Yazar

31 Mayıs 2025

Ortaçağ Latince'sinde kullanılan “vasal” sözcüğü, “daha güçlü bir devletin koruması altına girme, ona bağımlı olma durumu”nu anlatan bir siyaset terimidir. Bu ilişki, tarihin hemen hemen her döneminde güçlü devletlerin başvurdukları bir yoldur. Osmanlı’da da, Roma’da da bunu görürüz. Günümüzde de bu gerçeği yaşamaktayız. Koruma altına alınan devletlerin (vasal) yöneticilerini bağlı ya da bağımlı kılmak emperyal güçler açısından çok daha avantajlıdır. Dolayısıyla bugün vasallık, yalnızca askerî ya da siyasî bir bağımlılığı değil; karar mekanizmalarının da dışarıya bağlandığı bir yapıyı tanımlar.

Bu politikalarıyla güçlü devletler vasal devletlerin iç sorunlarıyla uğraşmayı büyük ölçüde göz ardı eder, kendi ülkelerinin çıkarlarına koşulsuz hizmet eden bir bağımlı yapı oluştururlar. Buna dolaylı egemenlik kurma da diyebiliriz.

***

Suriye’de ve Suriye merkezli Orta Doğu’daki gelişmeler, Gazze’de yaşanan yıkım ve kıyım, Trump’ın İsrail’e neredeyse koşulsuz desteği, terör örgütü PKK’nın kendini feshetmesi ve silah bırakma sürecine girmesi, İran ve körfez ülkelerinde yaşananlar, Türk Devletleri Teşkilatı üyesi Özbekistan, Kazakistan ve Türkmenistan’ın KKTC’yi tanımazken Güney Kıbrıs Rum Kesimi’ne büyükelçi ataması, doğal olarak Türkiye’yi yakından ilgilendirmektedir.

Bu gelişmeleri Türkiye için “hayatî önemdeki gelişmeler” olarak tanımlayabiliriz. Türkiye için bir “bekâ meselesi” de diyebiliriz. Ancak özellikle de dış politikada sorunlar tarihsel ve coğrafî bir derinlik içinde ele alınmazsa sağlıklı ve kalıcı çözümler üretemezsiniz.

***

Türkiye, özellikle Trump’ın yeniden seçilmesiyle birlikte giderek artan biçimde ABD ile stratejik yakınlık kurma arayışına girdi. Suriye’de yaşanan gelişmelerle birlikte Orta Doğu’da adeta ABD’nin vekil aktörü gibi davranmaya başladı. Trump’ın “Suriye’nin anahtarı Erdoğan’da” söylemi Erdoğan’ın vekil aktör konumunu güçlendiriyor. Açıkça söylemek gerekirse Türkiye, Erdoğan iktidarıyla birlikte bu vasallık zincirinin giderek daha görünür bir halkası hâline gelmektedir.

***

Erdoğan’ın, İsrail ile çatışıyor gibi görünmekle beraber, sonuçta ABD’nin çizdiği çerçevenin dışına hiç çıkmadığını hepimiz biliyoruz. Amerikalı Rahip Brunson için söylediği, "Bu fakir bu görevde olduğu sürece o teröristi (Rahip Brunson) alamazsınız" cümlesi ve........

© T24