Diğer

T24 Haftalık Yazarı

19 Ocak 2025

Markanın kökeni tam olarak tarihlendirilemese de arkeolojik bulgular, binlerce yıl önce yaşayan atalarımızın mülkiyet haklarını belli etmek için işaretler kullandıklarını göstermiş.

Örneğin 15 bin yıl öncesine tarihlenen Fransa’daki Lascaux mağarasının duvarlarındaki boğa çizimlerinde, çizeri belli edecek şekilde kişisel işaretler görülmüş; bu işaretler uzmanlar tarafından evcilleştirilmiş hayvanlar üzerindeki mülkiyet haklarını belli etmek şeklinde yorumlanmış.

Yazılı tarihin olmadığı yedi bin yıl önce yaşayanlar ürettikleri çanak çömleklere özel işaretler koyuyorlarmış.

Eski Mısır’da yaklaşık 6 bin yıl öncesinde örülmüş duvarlarda işçiliği ve ödenen ücreti belirlemek için ayırt edilebilir işaretler görülmüş; hatta taşın çıkartıldığı ocağı ve kesici aletleri belli eden çizimler bulunduğu bilimsel çalışmalarda yayınlanmış.

Farklı kültürler arasında ticaretin yavaş yavaş gelişmeye başladığı 4 bin ila 3 bin 500 yıl öncesinde mallarını yaşadığı yerin çok uzağında pazarlamaya çalışan girişimcilerin kendini belli edecek yaratıcı işaretleri hem ticaretini yaptıkları malların özellikleri hem de üreteni – satanı hakkında bilgi veriyormuş.

MÖ 2700 civarında, eski Mısırlılar hırsızlığı önlemek için hayvanlarını basit ama etkili bir şekilde damgalıyor, bugün anladığımız anlamdaki logoların erken örnekleri bu şekilde ortaya çıkıyormuş. British Museum’da Mısır Arkeolojisi koleksiyonlarında yer alan küçük bronz damgalama demirleri hayvanların yanı sıra insan kölelerin de işaretlendiğini ve mülkiyet hakkının markalama yoluyla öne çıkarıldığını göstermiş.

Antik Mısır'da MÖ 1336 ila 1327 arasında hüküm süren firavun Tutankhamun'un mezarında bulunan şarap amforalarında mühürlerle işaretlenmiş şekillerin bulunması markanın kökeni hakkında bir bulgu olarak literatüre girmiş. Anlaşılmış ki bu mühürler, -günümüzde kullandığımız etiketin öncülü olarak- şarabın yapıldığı üzüm türünü, yetiştirildiği yeri, üreticinin adını, ürünün kalite seviyesini ve kökenini gösteriyormuş. Arkeologlar mühürlerdeki markalardan elde edilen bulgular eşliğinde Antik Mısır'da birkaç prestijli şarap bölgesi olduğunu ortaya çıkarmışlar. İlginçtir, bugün de kaliteli şarapların üretildiği Antilla, Taenionic, Mariut, Tebaida ve Coptos gibi bölgelere ait özel işaretler mühürlerde açıkça görülüyormuş.

Kent yaşamının yoğun olarak yaşandığı Mezopotamya toplumlarında, Akdeniz’i çevreleyen uygarlıklarda, Antik Mısır, Eski Yunan, Antik Roma ve Antik Çin’de aynı tür ürünler farklı yerlerde farklı üreticiler tarafından üretildiği için işaretlemeyle ön plana alınan markaların önemi daha da belirgin olma yolundaymış; malların standartları ve özellikleri semboller üzerinden yavaş yavaş anlaşılır hale gelmeye başlamış.

Bu yıllarda genele yayılmaya başlayan evcil hayvanların ateşte ısıtılmış demirle markalanması Haçlı seferleriyle Avrupa’ya taşınacak, günümüzdeki mikroçip teknolojisine varıncaya değin “marka” işlevi önemli kültürel evrimlerden geçmeye hazır hale gelecekmiş.

Bu döneme ait gün ışığına çıkarılan bulgularda gerek Çin'den gelen mallarda gerekse de Antik Yunan ve Eski Roma’da üretilen çanak-çömlek, porselen ve kılıçlarda markalama işaretleri görülmüş. Artık üreticilerle satıcılar çok şeyi belli eden işaretlemeleri çok yoğun olarak kullanıyor, aynı dili konuşmayan insanlar bu yolla ticaret yapıyorlarmış.

Doğu Asya'dan İpek Yoluyla Batı’ya taşınan........

© T24