Diğer

22 Ağustos 2025

Akdeniz Havzası

Doç. Dr. Doğukan Doğu Yavaşlı

1950-2024 dönemini inceleyen yeni bir araştırma, Akdeniz Havzası’nın iklim değişikliğinin etkisiyle giderek daha aşırı sıcaklılara maruz kaldığını ortaya koyuyor. Türkiye’nin de içinde yer aldığı Doğu Akdeniz’de ısı stresi, artan nem oranından kaynaklanırken, Batı Akdeniz’de ise ‘‘kuru sıcak’’ dalgaları öne çıkıyor. Orta Doğu’nun iç kesimleri, Kuzey Afrika çölleri ve güneydoğu Akdeniz’de artık yılda ortalama en az 41 gün boyunca sıcaklıklar 41°C ve üzerinde seyrediyor.

Araştırma, yükselen deniz suyu sıcaklıkları ve artan buharlaşmanın Türkiye’de yazları daha ‘‘nemli ve bunaltıcı’’ hale getireceğini gösteriyor. Geceleri de yüksek kalan sıcaklıklar, vücudun dinlenmesine izin vermeyerek özellikle yaşlılar, çocuklar ve kronik hastalar için ciddi sağlık riski yaratıyor.

Bulgular, Akdeniz ülkelerinin iklim değişikliğine uyum politikalarını belirlerken bölgesel farklılıkları dikkate alması gerektiğini ortaya koyuyor. Türkiye’de halk sağlığı sistemlerinin artan nem koşullarına hazırlanması, kentlerde yeşil alanların artırılması ve serinleme merkezleri kurulması öncelikli adımlar arasında. Ayrıca ‘‘Akdeniz yazı’’nın ilkbahara ve sonbahara yayılmasının yaratacağı sağlık, tarım ve ekonomi risklerine hazırlanmak da kritik önem taşıyor.

Araştırmada, bir bölgedeki sıcaklık anomalisini anlamak için yenilikçi bir yöntem olan ‘h-indeksi’ kullanıldı. Bu indeks, en sıcak günün sıcaklığını ölçmek veya belirli bir eşiği, örneğin 35°C’yi, aşan gün sayısını belirlemek gibi geleneksel yöntemlerden daha bütüncül bir yaklaşım sunuyor.

h-indeksi, ‘‘en az h gün boyunca, sıcaklığın h°C’ye ulaştığı veya onu aştığı’’ en yüksek h değerini bulmaya dayanıyor. Böylelikle sıcaklığın hem ne kadar şiddetli hem de ne kadar sık yaşandığı tek bir sayıyla özetleniyor.

Örneğin, bir bölgenin h-indeksinin 40 olması, o bölgede bir yıl içinde en az 40 gün boyunca sıcaklığın 40°C veya üzerine çıktığı anlamına geliyor.

Akdeniz Havzası, iklim değişikliğinin etkisiyle giderek artan aşırı sıcaklık olaylarıyla karşı karşıya kalıyor. 1950’den 2024’e uzanan bir dönemi kapsayan ve Theoretical and Applied Climatology dergisinde yayınlanan yeni bir araştırma, sıcaklık aşırılıklarının hem sıklığının hem de şiddetinin ciddi şekilde yükseldiğini ortaya koyuyor.........

© T24