Diğer

09 Nisan 2025

Doç. Dr. Doğukan Doğu Yavaşlı

1950’den 2023’e Akdeniz Bölgesi’nin iklim dinamiklerini inceleyen yeni bir çalışma, bölgede karasallaşmanın arttığına işaret ediyor. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi’nden Doç. Dr. Doğukan Doğu Yavaşlı ve Ege Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ecmel Erlat’ın yeni yayınladığı makaleye göre bu artışın temel nedeni, özellikle Batı Akdeniz’deki yaz sıcaklıklarının, kış sıcaklıklarına göre daha hızlı yükselmesi.

Karasallaşmanın artması; yaz aylarında daha yoğun ve uzun süreli sıcak hava dalgalarına, kuraklığa ve su kaynakları üzerinde baskıya neden olabilecek bir değişim. Türkiye’de Batı Anadolu’da - örneğin Aydın, Muğla, Denizli, Manisa ve Uşak gibi bölgelerde - gözlenen bu durumun, bölgenin su kaynaklarının yanı sıra, tarım ve turizm faaliyetleri üzerinde de olumsuz sonuçlar doğurabileceğine dikkat çekiliyor.

Karasallık, temelde bir bölgenin denize ne kadar yakın olduğu ve bu deniz etkisinin kış-yaz sıcaklık farkını ne ölçüde azalttığı ile ilişkilidir. Ancak coğrafi uzaklık, karasallığı tek başına belirlemez. İklim değişikliği nedeniyle mevsimlerin birbirine kıyasla ne ölçüde ısındığı ve soğuduğu da karasallık üzerinde belirleyicidir. Örneğin bir bölgede, yaz sıcaklıkları kışa göre çok daha hızlı yükselirse, deniz etkisi aynı kalsa bile “karasallık” artar, çünkü kış ile yaz arasındaki sıcaklık makası genişlemiştir. Dolayısıyla küresel ısınma ya da bölgesel ısınma örüntüleri, karasallaşma derecesini değiştirebilir.

Yayınlanan çalışmanın bulguları; özellikle İber Yarımadası’nın iç kesimlerinde, Tunus’ta ve İtalya ile Fransa’nın bazı bölümlerinde, kış ve yaz mevsimleri arasındaki sıcaklık farkının son 70 yılda anlamlı şekilde yükseldiğini gösteriyor. Batı Akdeniz’de, örneğin İspanya’nın iç bölgelerinde, yaz sıcaklıkları kışa göre daha hızlı yükseldiğinden, mevsimler arası fark büyüyor. Böylelikle bölge, daha ‘‘karasal’’ bir iklime yaklaşıyor.

Öte yandan, Balkanlar’ın doğusunda ve Doğu Akdeniz’in bazı kesimlerinde ise kış sıcaklıkları, yaz sıcaklıklarına oranla biraz daha hızlı artıyor. Yaz ve kış sıcaklıklarının neredeyse eşit oranda ısındığı bu bölgelerde, karasallaşmada hafif bir azalma olduğu anlaşılıyor.

Sonuçlar Türkiye özelinde incelendiğinde, karasallaşmanın Batı Anadolu’da arttığı görülüyor. Türkiye’nin kuzeydoğusunda - örneğin Tokat, Çorum ve Karabük gibi illerde - ise kışların daha hızlı ısınması, yıllık sıcaklık farkını daraltıyor ve iklimi daha ılıman hale getiriyor.

Akdeniz’de sıcaklıkların yükselmesinin en önemli nedeni, yaşanmakta olan insan kaynaklı iklim değişikliği. Yapılan çalışmalar, Akdeniz Havzası’nın, iklim değişikliğinden en fazla etkilenecek bölgelerden biri olduğunu gösteriyor. Bölgenin, küresel ortalamadan yüzde 25 daha fazla ısınacağı tahmin ediliyor. Bununla birlikte, yaz mevsimi sıcaklıklarının, kış mevsimine kıyasla daha fazla artacağı da öngörülüyor: Araştırmalara göre bölgede yaz sıcaklıkları, küresel ortalamadan yüzde 40 daha hızlı yükselecek.

Doç. Dr. Doğukan Doğu Yavaşlı’nın ve Prof. Dr. Ecmel Erlat’ın........

© T24