Diğer

06 Ağustos 2025

Doç. Dr. Cihan Erdönmez

Türkiye’de son haftalarda art arda çıkan orman yangınları, yalnızca müdahale kapasitesini değil, yangın yönetimindeki yapısal eksiklikleri de yeniden gündeme taşıdı. Aynı dönemde, yangınların nedenlerine ilişkin bazı hatalı söylemler de kamuoyunda hızla yayıldı. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Orman Fakültesi’nden Doç. Dr. Cihan Erdönmez’e göre ise yangınların ardındaki asıl neden ne sabotaj, ne rant, ne de kızılçam ağaçları. Hatalı bilgilerin gölgesinde gözden kaçan asıl sorun, Türkiye’de yangınları önlemeye yönelik etkili bir politikanın bulunmaması. Erdönmez, bu eksikliğin temelinde, Orman Genel Müdürlüğü’nün ormandan ekonomik fayda üretme baskısıyla dönüşen yapısının ve zayıflayan kurum kültürünün yattığını belirtiyor.

Son haftalarda Türkiye’nin farklı yerlerinde çıkan ve günlerce kontrol altına alınamayan yangınlar, yangın yönetimine dair tartışmalara neden oldu. Ancak bu süreçte, bilimsel verilerle örtüşmeyen birçok hatalı bilgi de dolaşıma girdi: Yangınların temel nedeni olarak rant amaçlı kundaklamalar, terör eylemleri ve hatta kızılçam ağaçları gösterildi.

İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Cihan Erdönmez, bu anlatıların Türkiye’nin orman yangını gerçeğini yansıtmadığı uyarısında bulunuyor. Erdönmez’e göre Türkiye’nin karşı karşıya olduğu asıl sorun, yangınları önlemeye yönelik kapsamlı bir politikasının bulunmaması.

‘‘Ormancılık teşkilatı, yukarıdan gelen emirlerle, ormandan ekonomik fayda üretme organizasyonuna dönüştü; koruma geleneği geri plana itildi,’’ diyen Erdönmez, kurum kültüründe yaşanan bozulmanın, yangınlarla mücadelede gözlemlenen başarısızlığın önemli sebeplerinden biri olduğunu söylüyor.

İklim değişikliği nedeniyle yangınların daha kolay çıktığını ve daha zor söndürüldüğünü vurgulayan Erdönmez, insan-orman etkileşiminin artmasının da yangın riskini yükselttiğini belirtiyor. Ancak bu artan risklere rağmen süregelen önleyici strateji eksikliği, Türkiye’yi her yaz aynı döngüye mahkûm ediyor.

Erdönmez, orman yangınları nedeniyle yaygınlaşan hatalı bilgilere de yanıt verdi:

• Temel sorun sabotaj mı?

‘‘Türkiye’de sabotaj, yani kundaklama, ya da terör amacıyla kundaklama var mı? Var. Peki orman yangınları içerisinde önemli bir yeri var mı? Resmi istatistiklerden görebilirsiniz ki devede kulak. Türkiye’nin orman yangını gerçeği, bu değil. Bu gibi olaylar istisnai.’’

• Ormanlar rant için mi yakılıyor?

‘‘Türkiye’de yanmamış orman alanında her şeyi yapabilirsiniz: Otel de yapabilirsiniz, turizm tesisi de yapabilirsiniz, üniversite de kurabilirsiniz. Ama bir orman yanarsa, Anayasa’nın 169. maddesinin korumasına girer ve bütün bunlar yapılamaz.’’

• Yangınların sebebi kızılçam mı?

‘‘Kızılçam, kolay yanmasının yanı sıra, yangına adapte olmuş bir bitki. Ayrıca yangından sonra, yanan veya sağ kalan ağaçlardan yayılan tohumlardan kendi kendini yeniden yeşertebiliyor. Bu seçimi doğa yapmış ve bunun da bir takım nedenleri var; bu coğrafyada en iyi kızılçam tutunabilmiş. Dolayısıyla bu yangınların sorumlusu kızılçam değil, insan.’’

İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, Ormancılık Politikası ve Yönetimi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Cihan Erdönmez’in değerlendirmelerini aşağıda paylaşıyoruz:

Türkiye’de Orman Genel Müdürlüğü, 1937’den beri orman yangını kayıtları tutuyor. 2010’lu yıllara kadar orman yangını grafikleri dalgalı bir görüntü çizse de genel bir trend vardı. Yangın sayısı artıyordu. Ancak yangın başına yanan alan miktarı azalıyordu. Yangın sayısı artıyordu çünkü insan-orman etkileşimi de artıyordu. Yanan alan miktarı ise yangın sayısına paralel artmıyordu çünkü kurumsallaşmış bir Orman Genel Müdürlüğü vardı.

Türkiye’de ormancılığın çok iyi kurumsallaşmış olduğunu vurgulamamız gerek. 1839’da kurulmuş bir genel müdürlükten ve 1857’de kurulmuş bir fakülteden (İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi) bahsediyoruz. Fransız, Alman, Avusturyalı ormancıların katkı sunduğu çok sağlam bir ormancılık geleneği vardı........

© T24