Diğer

12 Nisan 2025

ABD Başkanı Donald Trump

Donald Trump Beyaz Saray’ın “Gül Bahçesi”nde yeni gümrük tarifelerini açıkladığından beri dünya ekonomilerinde tam bir deprem yaşanıyor. Sadece dış pazarlarlar değil, ABD ekonomisi de çok büyük şoklarla sarsıldı. Dolar, euro ve yene karşı değer kaybederken, New York borsalarında arızi bazı çıkışlara rağmen, göstergeler yönünü aşağı doğru çevirdi, kayıplar kalıcı hale gelmeye başladı.

Trump kendi kamuoyundan sabır bekliyor. Yaşanan sıkıntıların geçici olduğunu, günün sonunda kazançlı çıkacaklarını söylüyor. Ancak ne halkın ne de ekonomi dünyasının buna inandığı yok. Kayıplar şimdiden şirketlerin canını acıtmaya başladı. Trump’ın en büyük destekçilerinden biri olan Elon Musk bile Başkanı itidalli gitmesi konusunda uyarmak zorunda kaldı. Trump gelen tepkiler yüzünden Çin hariç diğer ülkeler için tarife artışlarını 90 gün süreyle askıya aldı. Borsalar ilk gün bu karara olumlu tepki verdi ama, ertesi gün yeniden düşüşler devam etti. Kimse Trump’ın ipiyle kuyuya inmek istemiyor. Herkes gelecek yeni fırtınalara hazırlanmaya çalışıyor.

Trump şimdiden 60 kadar ülkenin tarife görüşmeleri için ABD’nin kapısında sıraya girdiğini iddia ediyor. ABD Ticaret Bakanlığı ise bu sayıyı 12 olarak verdi. Gerçek sayı kaç olursa olsun, önemli olan diğerleri değil, Çin’in tavrı. Çin’in geri adım atmaya niyeti yok. Xi Jinping, baştan ABD ile bir ticaret savaşına girmek istemediğini açıklamıştı ama Trump’ın tehditleri karşısında en sonunda ‘hodri meydan’ dedi. Dünyanın birinci ve ikinci büyük ekonomik güçleri birbiriyle savaşa girerse, bundan zararı diğer ekonomiler, ama asıl bizimki gibi ithal girdi mallarıyla ihracat yapmaya çalışanlar görecek.

Dünyanın her yerinde fiyatlar artacak. Mesela Trump’ın kendisinin de kullandığı, statü simgesi meşhur Amerikan cep telefonlarının fiyatının yüzde 30 daha pahalı hale geleceği hesaplanıyor. En büyük sorunlarla tedarik zincirinde karşılaşılacak. Trump’ın müteahhit kafasının bugünkü gelişmiş teknoloji ürünlerinin tek ülkede üretilmesinin mümkün olmadığını almadığı görülüyor. Bahse konu cep telefonlarının birçok parçası ya Çin’de ya Kore’de ya da Tayvan’da üretiliyor. Hiçbir Amerikan şirketi istese dahi Çin’deki fabrikasını kapatıp Teksas’ta bağımsız üretim yapamaz. Böyle bir düş hayatın gerçekleriyle uyuşmuyor. Olsaydı zaten bu şekilde hareket ederlerdi. Bu gibi şirketler hem işçi ücretlerinin yüksekliği hem yetişmiş eleman bulmaktaki güçlükler hem de girdilerin çoğunun Asya’da bulunması nedeniyle Çin’de, bilemediniz Vietnam’da, Hindistan’da veya Tayland’da üretim yapmak zorundalar. Nitekim söz konusu cep telefonları için yeni üretim merkezi olarak bu kez Hindistan’ın düşünüldüğü basında yazılmaya başlandı.

Benzer bir sorun Elon Musk’ın ürettiği arabalar için de geçerli. Bu arabaların salt “yerli malı” parçalarla üretilmesi mümkün değil. Bu araçlar Çin’den ve başka üçüncü ülkelerden gelecek parçalara muhtaçlar. Esasen büyük araba üreticilerinin tümü aynı şekilde hareket ediyor. Bu konuda benzer bir çarpıcı örnek Tayvanlı yarı iletken çip üreticisi TSMC’yle ilgili olarak yaşandı. Trump’ın ilk döneminde baskı altına alınan TSMC üretiminin bir kısmını ABD’ye taşıma kararı almasına rağmen, fabrikadan aynı verimin alınamayacağı anlaşıldı. Diğer........

© T24