Diğer

T24 Haftalık Yazarı

11 Ağustos 2024

Tam üzerimizde, yer yüzeyinden yaklaşık 600 km yükseklikte pek farkında olmadığımız inanılmaz bir trafik var.

Burası "Termosfer" olarak tanımlı bir bölge. Bu katman, bir tür karmaşık otoyol gibi.

Avrupa Uzay Ajansı (ESA), Dünya'nın aktif uydularının büyük çoğunluğunun 500 ile 600 kilometre yükseklikteki bu Dünya yörüngesinde bulunduğunu belirtiyor. Şu sıralar yörüngede yaklaşık 10.000 aktif uydu bulunuyor ve bunun 6.500'ü özel şirketlere ait. Elon Musk'ın SpaceX'i tarafından fırlatılan yaklaşık 6.000 Starlink uydusu toplamın yarısından fazlası olup bunun daha da artması planlanıyor.

Bu katmanın biraz aşağısında, 350 ile 420 km arasında Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) bulunuyor.

Ancak burası yalnızca yapay uyduların bulunduğu ve araştırma amaçlı çalışmaların yapıldığı bir katman değil.

ESA'nın, 23 Temmuz'da yayınladığı "2024 Uzay Çevre Raporu"na göre Dünya atmosferinin bu üst katmanı adeta bir çöplük; yani uzay çöpüyle sarmalanmış gibiyiz.

"Uzay çöpü", Dünya yörüngesinde bulunan insan yapımı her türlü atığı kapsıyor. Bunlar arasında işlevleri bittikten sonra yörüngede terkedilmiş uydular, çarpışmalar sonucu oluşan kırık uydu parçaları ve roketlerden kopmuş minik boya parçalarına kadar her boyutta atık parça bulunuyor.

ESA raporunda, Dünya yörüngesinde biriken uydu enkazının bir değerlendirmesi yapılarak sorunun ne kadar kötüleştiğine dikkat çekiliyor. Bu bölgede takip edilmekte olan 35.000'den fazla nesne bulunmakta ve bunların yaklaşık 26.000'i 10 cm'den büyük enkaz parçaları. Yaklaşık 3.000 işlevsiz terkedilmiş uydu da bu rakama dahil.

Raporda serbest dolanımda olan bu çöplerin uzay çalışmaları için ciddi bir tehdit oluşturduğu, uyduların enkaz parçalarına çarpmasının büyük bir felaketle sonuçlanabileceği ve daha alt bir yörüngede bulunan uzay istasyonları ve uzay teleskopları gibi kritik sistemlere zarar verebileceği işaret ediliyor. Dahası bu enkaz parçaları uydu geçişlerini de tehlikeye sokabilmekte.

Nitekim Starlink uydularının, düşük Dünya yörüngesindeki hurda ve enkazdan manevra yaparak geçmek zorunda kaldıkları belirtiliyor.

Bu çerçevede uydu ve enkaz çarpışmaları da her an olası: 10 Şubat 2009'da, Sibirya'nın 776 km yukarısında özel bir Amerikan uydusu Iridium-33 ile Rus askeri uydusu Kosmos-2251 çarpışmış ve her ikisi de parçalanarak yörüngeye iki binin üzerinde takip edilebilir uzay çöpü eklenmesine neden olmuşlardı. Mart 2021'de de bir Rus roketinin parçası, aktif durumdaki bir Çin askeri uydusu ile çarpışarak onu imha etmişti.

Dünya bir halka mı kazanıyor?

Utah Üniversitesi araştırmacısı Jake Abbott, "Dünya'nın kendi halkasına sahip olma yolunda ilerlediğini" söylüyor ve bu halka yalnızca uzay çöpünden oluşacak.

Biliyorsunuz Güneş Sistemi içinde Jüpiter, Satürn, Neptün ve Uranüs bir tür halkaya........

© T24