Diğer

10 Mart 2025

Değerli okurlar, 12.09.2018 tarihli ve 85 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar’da yapılan değişiklikle, Türkiye’de yerleşik kişilerin[1] kendi aralarında akdedecekleri bazı sözleşme türlerinde sözleşme bedelinin ve diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlenemeyeceğine ilişkin düzenleme yapılmıştır.

Dövizli işlem yasağı/kısıtlaması sadece bazı sözleşme türleri (menkul ve gayrimenkul alım satım, taşıt ve finansal kiralama dâhil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing ile iş, hizmet ve eser sözleşmeleri) ile sınırlı olarak getirilmiştir. Örneğin ödünç sözleşmeleri için yasak söz konusu değildir.

Hazine ve Maliye Bakanlığının başka sözleşme türlerine yasağı genişletme yetkisi yoktur, çünkü bu yetki Cumhurbaşkanına aittir. Ancak Hazine ve Maliye Bakanlığına, kapsama giren sözleşme türlerinde hangi hallerde yasağın uygulanmayacağını belirleme yetkisi verilmiştir. Başka bir ifade ile Bakanlığın kapsama giren işlemlerde istisna getirme yetkisi bulunmaktadır.

Bakanlık bu yetkisini, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karara İlişkin 2008-32/34 sayılı Tebliğ’in yeniden düzenlenen ve 8’inci maddesinde kullanmıştır.

6/10/2018 tarihli ve 30557 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve aynı gün yürürlüğe giren Tebliğin[2] 8 inci maddesinin 6 numaralı fıkrasında, Türkiye’de yerleşik kişilerin; kendi aralarında akdedecekleri, iş makineleri dâhil taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmalarının mümkün olduğu düzenlenmiştir. Yani bazı menkul satış sözleşmelerine istisna tanınmıştır.

Daha sonra söz konusu geçici madde 16/11/2018 tarihli ve 30597 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve aynı gün yürürlüğe giren Tebliğ[3] ile tamamen değiştirilmiş, ancak menkul kıymet satışlarına ilişkin istisna korunmuştur. Bu Tebliğin 8 inci maddesinin 9 uncu fıkrasında da, Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmalarının mümkün olduğu belirtilmiştir.

Bu düzenlemeden yaklaşık 3,5 sene sonra 19 Nisan 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan ve aynı gün yürürlüğe giren Tebliğ[4] ile 8 inci maddenin 9 uncu fıkrasının sonuna, “Ancak sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunludur.” cümlesi eklenmiştir.

Bu değişiklikle 19/04/2022 tarihinden itibaren menkul kıymet satış sözleşmelerine ilişkin bedelin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlenebilmesi imkânı korunmuş, ancak ödemenin TL yapılması zorunluluğu getirilmiştir.

Bu kısıtlama, Türk lirasının kullanımını önceliklendirme ve dolarizasyonla mücadeleye yönelik çalışmalar kapsamında getirilmiştir.

Bakanlığın 21 Nisan 2022 tarihli Basın Açıklamasında, bu değişiklikle; menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedellerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılmasına imkân tanıyan istisnanın piyasanın işleyişini ve ticaretin devamlılığını sekteye uğratmamak amacıyla korunmasının ancak bu sözleşmeler konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesinin ve kabul edilmesinin zorunlu hale getirilmesinin hedeflendiği açıklanmıştır.

Doğal olarak piyasanın işleyişine çok sert bir müdahale olan bu düzenleme çok sıkıntılara yol........

© T24