Diğer

05 Mart 2025

TÜİK son günlerde haberlere konu oluyor. Bu Pazartesi (3 Mart) enflasyon verilerini yayımladı. Ama asıl ilginci aynı gün bir de mahkeme savunması vardı. Geçen Cuma (28 Şubat) da ulusal üretim, harcama ve gelir hesaplarını yayımladı.

Bu yazıda amacım bu konuları birbirleriyle bağlantılı biçimde kısaca ele almaktır.

Bir eski Yargıtay Ceza Dairesi Onursal Üyesi, TÜİK aleyhine “enflasyon verileri asılsız” diyerek dava açıyor. İlginç, bu olay Arjantin’de 2007-2015 döneminde yaşanan bazı benzer olayları anımsatıyor. Arjantin’de faiz ve ücrete baskı için enflasyon verilerine müdahale edilmişti.

TÜİK’in davacısı, daha ayrıntılı olarak, “TÜİK, enflasyon verilerini düşük gösterdiği için biz emekliler de daha düşük maaş alıyoruz” diyor. TÜİK’in savunması şu; “kurum olarak bizim emekli maaşlarının belirlenmesine bir etkimiz yoktur.”

TÜİK (avukatları) konuyu başka yöne, emekli maaşlarına çekiyor. Halbuki davada davacının öne çıkardığı iki ana konu var:

1). Başka enflasyon verileri ve tüketicilerin kendi gözlemleri ışığında, TÜİK’in enflasyon verilerinin doğru olmadığını biliyoruz, yaşıyoruz. (Davacı, “TÜİK verileri asılsız” diyor.)

2). TÜİK, 2022’ye kadar yayımladığı madde fiyatlarını yayımlamıyor. TÜİK’in enflasyon verilerinin sapmalı olmaya başlaması işte tam bu dönemdedir. Madde fiyatları şeffaflık adına yayımlanmalıdır, uzmanlar tarafından incelenmelidir.

Konu yeni değil, 3 yıldır sürüyor. Kendim dahil, birçok iktisatçı ve istatistikçi bu konuyu 3 yıldır tartıştık, açıkladık. Konuya yasal açıdan da bakabiliriz. TÜİK, “5429 Sayılı Türkiye İstatistik Kanunu” çerçevesinde kurumlaşmış (teşkilatlanmış), bu kanuna göre çalışan bir kurum. Kanunun 4'üncü maddesi şöyle diyor:

“Resmî istatistiklerin gerçekleri yansıtmasının sağlanması, tüm kullanıcılara tarafsız ve eş zamanlı olarak sunulması, gizlilik ilkesine riayet edilmesi, kamuoyunun bilgi edinme hakkının gözetilmesi temel esaslardır.” (Burada gizlilik, TÜİK’in bilgi/veri sağladığı diğer kurum ve kişilere yöneliktir.)

“Resmî istatistiklerin kalitesinin ve ilkelere uygunluğunun değerlendirilebilmesi için gerekli tüm bilgiler ve resmî istatistik üretiminde kullanılan yöntemler kamuoyuna açıklanır.” Madde 12’de de şu ifade var;

“Başkanlık ve Programda yer alan kurum ve kuruluşlar, üretilen resmî istatistiklere, programda belirtilen standart ve yayın tarihine uyarak, tüm kullanıcıların kolay ve eşit şartlarda erişmesini sağlayacak tedbirleri alırlar. Kurum tarafından derlenen istatistikî bilgiler, kullanıma açılmadan önce herhangi bir şahsa veya makama verilemez.” Halbuki bazı makamlara verildiğini biliyoruz.

Bu kanun maddelerini davacı tarafı ve mahkeme dikkate almıştır sanırım. Bu kanun maddelerine göre, TÜİK’in enflasyon verilerinin neden diğer verilere göre düşük kaldığını açıklaması zorunlu hale geliyor.........

© T24