Diğer

29 Ocak 2025

ABD’nin yeni başkanı Trump icraatlarına başladı. İlk icraatlarından birisi belgeleri eksik ve kaçak mültecileri sınır dışı etmek oldu. Bu konuda Trump’ın Kolombiya başkanı Petro’ya “mültecilerinizi geri alın, yoksa ticareti vergi ve kısıtlarla engellerim” tavrı, sonrası için önemli bilgiler veriyor.

Bu tedirgin edici tartışma bu yazının ilk bölümünü oluşturuyor. İkinci bölümde bu kez Türkiye’nin Suriye yönetimi ile olan mülteci-dış ticaret-gümrük vergisi ilişkisi var. Bu ilişkide Türkiye aslında ABD’nin durumunda. Ama benzer tavrı göstermiyor, tepkiler tümüyle farklı ve şaşırtıcı.

Donald Trump idaresi geçen hafta belgeleri eksik ve kaçak mültecileri geldikleri Latin Amerika ülkelerine geri göndermeye başladı. Bu ülkeler arasında örneğin Brezilya, Guatemala, Honduras, Meksika vardı.

ABD, Kolombiyalı mültecileri de bu ülkeye geri göndermek üzere hazırlık yaptı; iki askeri nakliye uçağı Kolombiya’ya yola çıktı. Ancak Kolombiya başkanı Gustavo Petro bu askeri uçaklara iniş izni vermedi. ABD Dışişleri Bakanlığı’na göre önce izin verdi, sonra bu izni geri çekti.

Kolombiya yönetimi ise askeri uçaklara izin verilmediğini, iznin sivil uçaklar için verildiğini açıkladı.

Petro’ya göre mültecileri askeri uçaklarla kötü koşullarda taşımak onlar için onur kırıcı ve aşağılayıcı idi. Onları sivil uçaklarla taşımak uygun olurdu. Gerekirse Başkan Petro’ya ve devlete tahsis edilmiş uçaklar da kullanılabilirdi.

Kolombiyalı mültecileri taşıyan ABD’nin askeri uçaklarına Başkan Petro izin vermedi ve bu uçaklar ABD’ye geri dönmek zorunda kaldı. Bunun üzerine Trump şu açıklamayı yaptı:

(i). Kolombiya’dan yapılan tüm ithalata hemen yüzde 25 gümrük vergisi konmuştur. Yetmedi.

(ii). ABD, gümrük vergilerini bir hafta sonra da yüzde 50’ye çıkarıyordu.

(iii). ABD ve Kolombiya arasındaki parasal ve finansal işlemler durduruluyordu.

(iv). Trump, Dışişleri Bakanlığı’na talimat verdi; Kolombiya Başkanı'na, tüm hükümet üyelerine ve ailelerine vize sınırlaması getirildi.

(v). Kolombiyalılara yapılan tüm vize işlemleri de durduruldu.

Halbuki, ABD ile Kolombiya arasında serbest ticaret anlaşması vardı. Ayrıca, iki ülke arasındaki ticarette ABD fazla veriyordu. Ama Trump’a göre Kolombiya yönetimi “kendi suçlularını ve canilerini” geri almamakla ABD’nin ulusal güvenliğini tehlikeye atıyordu.

Petro’nun ABD askeri uçaklarına izin vermek istemeyişinin önemli bir nedeni, iki gün önce Brezilya’ya götürülen Brezilyalı mültecilerin el ve ayaklarına kelepçe vurulması idi. Ayrıca bu mülteciler kendilerine yol boyunca su verilmediğini, tuvalet için bile izin verilmediğini ağlayarak anlattılar.

Bunun üzerine Petro, ABD’den yapılan ithalata, karşılıklılık ilkesi uyarınca, yüzde 25 gümrük vergisi getirildiğini açıkladı. Ayrıca, Trump’ın kendisini devirmeye çalıştığını, köle tacirleri ile el sıkışmayacağını açıkladı. Trump bunlara karşılık olarak “o zaten bir sosyalist” ve “halk desteği düşüyor” dedi.

Ancak, aradan 24 saat geçmeden, pazar akşamı, ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada Kolombiya’nın askeri uçakların mülteci taşımasına izin verdiği ve tüm koşulları kabul ettiği bildirildi. Kolombiya’dan yapılan açıklamada da ABD ile mülteci geri dönüşleri konusunda sorunların giderildiğini bildiren bir açıklama geldi.

ABD’den, beyaz saraydan yapılan son açıklamada “bugünün olayları, ABD’nin yeniden saygı kazandığını açıkça göstermektedir” diyordu. Açıklama ayrıca, Kolombiya için gümrük vergilerinin ve ticaret kısıtlarının yedekte beklediğini belirtti. Vizelerle ilgili sınırlamalar ise mülteciler Kolombiya’ya varıncaya kadar kaldırılmayacaktı.

Yeni dünya düzeni bu olsa gerekir. İki ülke arasındaki mal ve hizmet ticaretini hangi unsurlar belirler? İktisatçılar, öncelikle dış talebin ve göreli fiyatların etkili olduğunu söyler. Yeni dünyada başka unsurlar öne çıkıyor olabilir.

Nitekim........

© T24