Diğer

15 Ocak 2025

Önümde yeni yayımlanan, dumanı üstünde bir gazetecilik raporu var. İsmi: “Gazetecilik ve Teknoloji Trendleri ve Tahminleri 2025”

Reuters Institute ve Oxford Üniversitesi tarafından hazırlanan bu rapor, isminden de anlaşılacağı üzere 2025’te gazeteciliğin nereye gideceğini, dijital trendlerin gazetecilik faaliyetlerini hangi açılardan ve ne derece etkileyeceğini öngörmek amacıyla hazırlanmış.

Araştırma için 51 ülkeden 326 haber medyası yöneticisiyle görüşülmüş. Ülkeler arasında ne yazık ki Türkiye yok ama İngiltere, ABD, Fransa, Almanya, İspanya, İtalya, Brezilya gibi haber geleneğinin gelişmiş olduğu ülkelerden gazete yöneticileri çalışmaya katkı sağlamış.

Görüşülenlerin 65’i yayın yönetmeni, 63’ü CEO veya üst yönetim, 53’ü ise dijital inovasyon birimi yöneticisi olarak çalışan isimler. Geri kalanlar arasında editörler, iş geliştirme ve reklam departmanlarının yöneticileri yer alıyor.

Ayrıca çalışmada veri analitik şirketi Chartbeat’in 2000’i aşkın haber sitesinden topladığı veriler kullanılmış.

Araştırmanın sonuçlarını madde madde aktarayım istiyorum. Bana en ilginç gelenlerden başlayarak sıralayacağım sonuçları. Başlayalım.

- Araştırmanın bana kalırsa en çarpıcı iki sonucundan biri haber mecraları için sosyal medyadan trafik yaratmanın giderek imkânsız hale gelmesi. Özellikle Facebook ve X/Twitter bu açıdan “çökmüş” görünüyor.

Facebook’tan sağlanan trafikte son iki yılda yüzde 67 düşüş yaşanmış. Onu yüzde 50 düşüşle X takip ediyor. İşin ilginç kısmı Instagram’da da yüzde 26 düşüş var.

Öyle görünüyor ki sosyal medya mecraları kullanıcıların link’lerle “dışarı kaçmasını” engellemek için ellerinden geleni yapmaya devam edecek. Dijital medyanın artık link olmadan bu mecralara özel içerikler ürettikleri ve yine markalarla bu mecralara ait “advertorial” çalışmaları yaparak gelir elde ettikleri bir sisteme geçmesi gerekecek.

- Haber trafik kaynakları açısından ilginç bir sonuç: Arama motorları, özellikle Google’ın rakamları algoritma değişikliğine bağlı şikâyetlerin aksine bir düşüş göstermiyor.

Dünya basınında da bu konuda şikâyetler olduğu raporda dile getirilmiş fakat sonuçlar -belki de henüz- bunu yansıtmıyor. Fakat gazete yöneticilerinin yüzde 74’ünün bu konuda endişelendiğini görüyoruz.

Bu arada Google App ve Chrome Mobil’de kullanılan ve size özel içerikleri arama ekranının altında size sunan Google Discover (keşfet) yeni bir trafik mecrası olarak öne çıkıyor. Dikkatle takip etmekte fayda var.

- Bence raporun en çarpıcı kısmı yapay zekâ meselesinin gazeteciliğe yansımalarıyla ilgili. Burada yürünecek çok yol olduğu anlaşılıyor.

Öncelikle güncel haberleri sunan yapay zekâ modelleri yavaş yavaş haber kaynaklarıyla içerik anlaşmaları yapmaya başladı. Mesela OpenAI, ChatGPT Search için News Corp’la (WSJ, New York Post, The Sun, The Times…) 250 milyon dolarlık bir anlaşma yaptı.

Raporda Reuters, Le Monde, AP, Financial Times’ın da benzer anlaşmalar imzaladığı bilgisi de yer alıyor.

Yani daha anlaşılır ifade edecek olursak, haber üreticileri için yeni bir gelir modeli oluşuyor. Evet, haberler belki bir süre sonra yapay zekâ uygulamaları aracılığıyla son kullanıcıya ulaşacak ama buna karşılık yapay zekâ uygulamaları da habercilerle içerik anlaşmaları yapmak durumunda kalacak.

OpenAI, Apple, Amazon gibi devlerin kendi yapay zekâ uygulamaları için medya şirketleriyle anlaşmalar yapmak zorunda kalmaları bir yana bir de yapay zekâ ve haber alanında gelir paylaşımı modelini öngören yeni girişimler var. Perplexity ve ProRata gibi yapay zekâ girişimlerinde anlaşmalı haber........

© T24