Diğer

Konuk Yazar

24 Ocak 2025

Hâllerini bir türlü fani bir insana benzetemediğim, dünyaya kazık çakmayı da aşarak sanki onu (ve bazı yakın gezegenleri) ‘babalarının mahrem topları’ yapmak için doğurulmuş kadar kararlı, sayıları okkalı bir şamarın beş parmağı kadar olan o tekno-bilmem-ne herifler ve onların misyonerlik network’larıyla bütün yerkürede oluşturdukları ‘müminleri’ ve anlattıklarından içime fenalık gelen ‘jeton para atınca işleyen makineleşmiş şürekâlarından’ bir türlü hazzedemedim.

Geçen gün görüşlerini büyük bir ilgiyle izlediğim Süleyman Seyfi Öğün Hocam, “Robert Louis Stevenson’ın o büyüleyici romanı Dr. Jekyll ve Mr. Hyde’ın Tuhaf Hikâyesi’ndeki kurguyu neredeyse birebir karşılayan bir durumla karşılaşıyoruz.

Aslında bu, orta sınıfların kültürel ve zihinsel genetiğinde ortaya çıkan bir doku bozulmasının mahsulü olan bir dönüşümdü (metamorfoz)” diye yazdı.

Biraz da o yazının verdiği istekle, anılan kitap ve onun bugün de geçerli sorunsal içeriği için birkaç satır da ben yazmayı düşündüm.

“Dr. Jekyll ve Mr. Hyde’ın Tuhaf Hikâyesi”, İskoçyalı yazar Robert Louis Stevenson’un 1886 yılında yayımladığı “Gotik” olarak sınıflandırılan uzun bir gerilim hikâyesi.

Özgün adı “Strande Case of Dr Jekyll and Mr Hyde” (Türkçesi, Dr. Jekyll ve Mr. Hyde'ın Tuhaf Vakası) bizde ilk defa 1942 yılında Hamdi Varoğlu'nun Türkçe çevirisiyle “İki Yüzlü Adam” adıyla Ahmet Halit Kitabevi tarafından yayımlanmış.

Daha sonra 1944 Maarif vekâleti Yayınları tarafından, bu kez “Dr Jekyll ile Mr. Hyde” adıyla basılmış, 1963'te Varlık Yayınları’nca adı tekrar “İki Yüzlü Adam”a çevrilmiş. 2000’li yıllara kadar birçok yayınevi tarafından yapılan yeni baskılarında özgün adının çevirisine yakın isimler kullanılmış.

Hikâye kabaca, Londralı avukat Gabriel John Utterson'ın, eski dostu Dr.Henry Jekyll ile Edward Hyde adlı gizemli bir suçlu arasında geçen tuhaf olayları araştırması.

Dr. Jekyl, sıradan biri gibi görünse de muhtemelen onu gütmekte olan şiddet dürtülerini gizleyen biridir.

Öylelerinin, tıpkı o hikâyenin kahramanı gibi, kişisel psikolojik sorun ve ego ihtiyaçlarına çeşitli misyonlarla “insanlık adına” daha ‘ulvi örtüler’ bulmakta mahir olduklarını biliyoruz -“Kendim için yapıyorsam namerdim!” durumu.

Nitekim Dr. Henry Jekyll de bir insanın iki tarafı, şeytanî tarafı ve meleksi tarafı olduğuna inanan bir bilim adamı olarak, bu iki taraf ayırabilirse insanın özgür olabileceğini düşünmektedir.

Bunu başarabilmek amacıyla birtakım kimyasal deneyler gerçekleştirdikten sonra, içtiği iksir onu korkunç suçlar işleyen Hyde'a dönüştürür.

Kitabın sonunda, Dr. Jekyll, Bay Hyde tarafından tamamen tüketilir. Bay Hyde daha sonra kendini öldürür ve bu esnada Jekyll'ı da öldürür.

Robert Louis Stevenson’ın 1886’da yayımlanan bu kitabı, insanın doğasındaki ikilik, ahlâki çatışma ve bilinçaltının karanlık yönleri üzerine yapılmış yeni bazı eserlerle de karşılaştırılır.

Bu tür kurgusal anlatılar, genellikle geniş bir hayâl (ve gelecek tahmini) gücüyle insanın sınırlarını ve onu zorlayan teknolojinin etik sonuçlarını irdeler.

Birkaç yaygın olarak da bilinen kimi sanat eserinde o kısa romanın öne çıkardığı bazı temel fikirlerle benzerliklerden söz edenler olmuştur.

Fight Club (1996) öyledir........

© T24