Diğer

13 Şubat 2025

ABD Başkanı D. Trump geçtiğimiz günlerde Kanada ve Meksika'ya uygulayacağı yüzde 25 oranındaki ek gümrük vergilerini bir süreliğine askıya alsa da dün itibariyle alüminyum ve çelik ithalatına yüzde 25 gümrük vergisi getiren kararnameyi imzaladı.

Trump'ın uygulayacağı bu tarifeler, hem küreselleşmenin hem de ülke içinde piyasa aktörlerinin dizayn edilmesi ön koşuluna dayanıyor. Çıkış noktası ise küreselleşmenin ve piyasa ekonomisinin aksadığı yönünde olsa gerek ki tarifeler ile ekonomiye müdahale edilmesi söz konusu.

Piyasa aksaklıkları çoğunlukla kaynakların etkin dağılımını engeller, bu da toplumsal refahı azaltır. Eksik rekabet, eksik bilgi, eksik piyasalar ve özellikle dışsallıklar varsa piyasanın aksadığı kabul edilir ve devlet de vergiler, sübvansiyon ya da regülasyonlarla ekonomiye müdahale eder. Dolayısıyla bu tarifeler de devletin ekonomiye müdahale araçlarından biridir.

Gümrük tarifelerini, hem teoride hem de uygulamada dışsallıklar (dışsal faydalar ve maliyetler) bağlamında ele alabiliriz. Dışsallık; bir üretim ya da tüketim ilişkisi sonucu ortaya çıkan, fiyatlandırılamayan, pazarlanamayan fayda ve maliyetlerdir. Bu fayda ve maliyetler piyasa aktörlerinin genel kârlılığı ve kısa vadeli hedeflerinde görünmezken, genel ekonomik ve sosyal gidişatı önemli düzeyde etkilerler. O nedenle de devlet, dışsal faydaların en çoklaştırılması ve dışsal maliyetlerin minimize edilmesi için vergi, harcama vb. araçlarını devreye sokar.

Kapitalist sistemin merkezindeki sermaye de, piyasa aktörleri de, bireysel kâr odaklıdır. O nedenle firmalar doğal olarak kâr maksimizasyonu hedefine odaklanıp, üretimini ucuz ithal girdiyle ya da ülke dışında gerçekleştirip, başka ülke istihdam olanaklarından........

© T24