Diğer

24 Ocak 2025

Kişi başı dış borç, bir ülkenin dış borcunun ve onun yükünün kişiselleştirilmesini sağlayan bir orandır. Toplam dış borç stokunun ülke nüfusuna oranlanmasıyla elde edilir.

Bu oran, ülkenin dış borcunun ödenmesi mümkün olsa, ülkede yaşayan her bir kişiye düşen dış borç miktarını gösterir. Ancak uygulamada hiç kimse ülkesinin ödenmemiş borcundan sorumlu tutulmaz. O nedenle kişi başı dış borç, bizim geri ödeme yeteneğimizden çok ülkenin kredibilitesi ile ilgilidir. Özellikle yabancı sermaye bekleyen bir ülkede yaşıyorsanız…

Dış borçlarda borçluyu tam olarak görmek açısından toplam brüt dış borç tanımı kullanılır. Ülkemizde brüt dış borç stokunun bileşenleri de kamu sektörü, özel sektör ve TCMB’nin dış borçlarının toplamıdır. Dolayısıyla brüt dış borç stoku kamu sektörünün yanında aynı zamanda özel sektörün dış borçlarını da kapsar.

Brüt dış borç stoku 2017-2021 yılları arasında değişmedi, yaklaşık 450 milyar dolar düzeyinde kaldı. Temel nedeni, ekonomik istikrarsızlıklar, artan dolarizasyon, rekabetçi kur üzerinden işleyen Türkiye Ekonomi modeli kaynaklı özel sektörün dış borçlarındaki azalıştı. 2024 üç çeyreklik brüt dış borç stoku ise 525 milyar $ düzeyine ulaştı. Dış borç stokunun milli gelire oranı yüzde 40 civarında.

Kişi başı milli gelirdeki gelişmeler ise son yıllarda oldukça gerilimliydi. 2013 yılındaki kişi başı milli gelir düzeyine (12.500 $) tam on yıl sonra 2023’te ancak ulaştık. 2013 sonrası arka arkaya yedi yıl boyunca refah kaybı yaşadık. 2020 yılına gelindiğinde 2013 yılındaki kişi başı milli gelir yüzde 35 azalmıştı. 2024 yılı için kişi başı milli gelir öngörüsü 13 bin $ düzeyinde.

Aşağıdaki grafik, kişi başına düşen dış borcu $ bazında gösteriyor. 1989’da kişi başı dış borcumuz 750 $’dı ancak 2007’de 3.500 $’a yükseldi ve ardından küresel kriz sonrasında artmaya başladı.

Kişi başı milli gelir 2008 yılında 10.931 $’dı, 2009’da küresel krizin etkisiyle 8.980 $’a indi. Küresel kriz döneminde dış borcun milli gelire oranı da yüzde 35’ten 45’e çıktı. Bu kriz, kişi başı dış........

© T24