Diğer

12 Mart 2025

Kişilerin gerek diğer kişilerden olan, gerekse devletten/idarelerden olan parasal alacaklarında ödemenin gecikmesi durumunda mevcut hukuksal durumda, asıl alacak miktarı yanında, kural olarak ancak “yasal faiz” istenebiliyor.

Yasal faiz ise 1 Haziran 2024’den bu yana halen yıllık yüzde 24.

Yani enflasyon oranının çok altında.

Enflasyon oranı halen devlet kurumu TÜİK’e göre yüzde 40, uzman akademisyenlerden oluşan ENAG’a göre yüzde 80 civarında.

Ticari işlerde ise temerrüt faizi (yani vadesi gelmiş borcun ödenmemesinin faizi) Merkez Bankasının kısa vadeli avanslar için her yılın 31 Aralık günü belirlediği faiz oranına tabi ve daha yüksek. Ancak bu sadece ticari işlerde ve teknik olarak “ticari iş” tanımı oldukça kısıtlı.

Yasal (kanuni) faiz, 3095 sayılı kanun ile düzenlenmiş.

Borçlar Kanunu ve Ticaret Kanununa tabi alacaklar için bu faiz kanunda yüzde 12 olarak belirlenmiş. Cumhurbaşkanı bu oranı bir katına kadar artırabiliyor veya belli orana kadar azaltabiliyor.

Nitekim geçen yıl Haziran’a kadar bu oran yüzde 9 olarak belirlenmişken, Haziran 2024’den bu yana yüzde 24 olarak belirlenmiş durumda.

Diğer bir anlatımla, gerek başka kişilerden, gerekse devletten olan bir alacağınız zamanında ödenmezse, istisnai bir durum yoksa, eğer enflasyon yıllık yüzde 24’ün üzerinde olursa, gecikme nedeniyle alacağınızı enflasyon karşısında erimekten kurtaramıyorsunuz.

Bu konuda hukuk sizi koruyamıyor.

Borçlu olan borcunu ne kadar ödemez ve geciktirirse yanına o kadar kar kalıyor.

Çünkü ödemeyi ne kadar geciktirirse, ödeyeceği miktar reel olarak sürekli azalmış oluyor.

Yani mevcut hukuk sistemi borçlunun borcunu ödememesini teşvik etmiş oluyor.

Üstelik bu durum sadece özel kişiler arasındaki alacak-verecek işlerinde veya haksız fiilerle başkalarına verilen zararlar için değil, aynı zamanda devletin yani idarelerin kişilere olan borçları için de geçerli.

Yani devletten alacaklı olanların da alacakları zaman içinde sürekli erimiş oluyor.

Devlet kişilere olan borcunu ne kadar geç öderse o kadar avantajlı oluyor.

Bu durum aynı zamanda mahkemelerde verilmiş tazminat kararları dahil, yargı kararları için de geçerli.

Dava süresince de davaya konu edilmiş parasal alacaklar için sadece yasal faiz işliyor.

Örneğin bir parasal alacak için 10 yıl önce dava açtınız (yani alacağınızın 10 yıl önceki miktarını talep ettiniz) ve davanız bugün lehinize sonuçlandı ise, dava süresince yani son 10 yıl için alacağınıza uygulamada sadece yasal faiz........

© T24