Diğer

30 Nisan 2025

Merkantilizm bir iktisat okulu, dünyayı, öteki ülkeleri, maliyetleri göz ardı edip “ille de ihracat” diyor. Başarının ölçüsü, ne kadar değerli madenin, altının varsa o kadar güçlüsün. Ne kadar ihracat yaparsan o kadar gelirin olur, o kadar altın edinebilirsin. Fizyokratlar da ne kadar toprağın varsa o kadar fazla tarım ürünü yaratabilirsin diyorlar. İyi ki endüstri devrimi geliyor ve insan emeğiyle üretim yaşamda yerini alıyor.

Değer zinciri kavramı üretimin tıpkı bir zincir gibi birbirine eklenen halkalar üzerinden yapıldığını söylüyor, teknolojik gelişme, halkaların her birinin üretimi iyileştirmek yönünde değiştiğini ifade ediyor. Değişikliğin amacı üretimin kalitesini, maliyet koşullarını iyileştirmektir. Yani üretim katı bir süreç değildir, hep daha iyi bir ürün, daha uygun koşullarda üretilebilir.

Donald Trump’ın iktisat kültürü, güç anlayışı endüstri devrimi öncesine ait, onun için Amerika en büyük diyor. Her hareketinde bu kültürel temeli görüyoruz. Ona göre her şey ABD’de üretilmeli. Diğer tüm ülkeler ABD’nin tutsağı olmalı. Tuhaf bir şekilde Vladimir Putin de böyle düşünüyor, en güçlü Rusya. İlginç ama Xi Jingpin’de bunu görmüyoruz. O “gücünü gösterme, zamanı tasarruflu kullan” diyen kültürün ürünü.

“Dur bir dakika” dediğinizi duyuyorum, “Apple ABD şirketi değil mi, iPhone’lar nerede üretiliyordu? Türkiye bunca kendi tarım arazisi, üreticisi varken, mercimek mi ithal ediyor?”

“Hem Türkiye’nin bunca sorunu varken Apple, iPhone ve benzeri konulardan bize ne?”

Evet, Apple Amerikan şirketi, evet Türkiye mercimek ithal ediyor ama mercimeği bir Türk şirketi buradaki üretimine ek olarak Kanada’da üretiyor çünkü öyle yaparak daha uygun maliyete ulaşıyor ve sonunda bir Türk şirketi kazanıyor. İktisat sadece enflasyon, döviz kuru değil, aynı zamanda ve daha önemli olarak daha uygun maliyetle üretim ve gelir elde etmek demek. Yazılarımda bunu yaparken doğru, daha az kaynak kullanarak ve ahlaklı nasıl olunur bunun, devletin ve üreticinin görev ve sorumluluklarının altını çizmeğe çalışıyorum.

Ülkemin sorunları aralıksız zihnimizde, hep tartışıyoruz, çözümler öneriyoruz, hukuk düzelmezse gün doğmaz diyorum ama gördüğümüz daha az hukuk oluyor. Acemoğlu’nun kelimeleriyle dar bir tünelden geçiyoruz. Öte yandan ekmek üretmek zorundayız, üretimin durmaması gerekir. O zaman bırakalım siyaset kendi başının çaresine baksın, doğru yolu bulsun, iktisatçı kendi bildiği, mühendis kendi öğrendiği yolda çalışmayı, proje üretmeyi sürdürsün.

Türkiye’de KOÇ Holding İtalyan Fiat’la birlikte çeşitli isimler taşıyan ama aslında Fiat’ın modelleri olan otomobillerin montajını yapıyor, bazı parçaları kendi alt şirketleri üzerinden tasarlıyor ve Fiat’ın kabul ettiklerini imal ediyor. Aynı ortaklık son haftalarda Fiat’ın ana şirketi olan STELLANTİS’le yeni bir iş birliği yapmakta anlaşarak,........

© T24