Bilindiği gibi Darülfünun Osmanlı'dan miras kalmış bir yükseköğretim kurumudur. Bu kurum 1933’te bir yasayla kapatılıp, halk egemenliğine dayalı Cumhuriyetin akıl gücü olması umuduyla İstanbul Üniversitesi’ne dönüştürülmüştür. 24 Ekim 1934’te çıkarılan üniversite yönetmeliğine göre, eğitim bakanının önerisi üzerine (bakan, başbakan ve cumhurbaşkanının imzalayacağı) üçlü kararnameyle rektör atanmasına başlanmıştır. Dekanları ise bakan atamıştır.

Üniversitelerin bilimsel araştırmalarla toplumsal sorunları çözme ve toplumu aydınlatma işlevini hızlandırmak ve bunun için gerekli olan üniversite özerkliğini sağlamak üzere, 8 Haziran 1946 tarihinde 4936 sayılı Üniversite Kanunu çıkarılmıştır. Bu kanuna göre, fakülte profesörlerinin seçeceği kişi dekan ve üniversite profesörlerinin seçeceği kişi de rektör olmuştur.

İlgili kurulların kendi yöneticilerini seçmesi yöntemi, 12 Mart 1971 askeri müdahalesinden iki yıl sonra çıkarılan 1750 sayılı Üniversiteler Kanunu’nda da aynen korunmuştur.

Ancak 12 Eylül 1980 darbecilerinin 6 Kasım 1981 tarihinde kabul ettiği 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu, üniversitelerin özerkliğine son vermiştir. Üniversiteleri denetim altında tutacak YÖK kurulmuştur. Cumhurbaşkanının YÖK’ün göstereceği 4 adaydan birini rektör olarak ataması ve dekanların da YÖK tarafından atanması yöntemi getirilmiştir.

1992 baharında ikinci kez rektör atama süreci yaklaştığında, Boğaziçi Üniversitesi (BÜ) akademisyenleri, “Kendi rektör adayımızı kendimiz belirlemek istiyoruz” girişimini başlatmıştır. Bu süreçte YÖK başkanı Prof. Dr. İhsan Doğramacı, her üniversitede 7 YÖK üyesi ile o üniversitenin fakülte temsilcisi senatörlerinden oluşturulacak komisyonun, üniversitenin rektör adaylarını belirlemesi yöntemini getirmiştir. BÜ akademisyenleri YÖK ile işbirliği yapılmasını kabul etmemiştir. Üniversitede yoğun katılımla gerçekleştirilen seçim sonunda belirlenen ilk 6 rektör adayının adları, başta Cumhurbaşkanı olmak üzere ilgili tüm birimlere gönderilmiştir. Bu gelişmelerin ardından 1 Temmuz 1992 tarih ve 3826 sayılı yasa değişikliği ile üniversitelerin seçimle 6 rektör adayını belirlemesi, YÖK’ün bu 6 adayı üçe indirmesi ve Cumhurbaşkanı’nın da bu üç........

© soL