İktidar seri hamleleriyle kendi rekorlarını kırarken, medyası da “seri haber” ve “habercilik”te rekorlarını zorluyor. “Seri” derken her anlamıyla… Hem “hız”ı, hem “dizi”leri, hem de “seri îmâlât”ı kastediyorum. Her çeşidiyle ortalığa serili zira.

İktidar ve çevresi deyince her şey “çok anlamlı” zaten. Bunu da sadece “mânâsı derin” anlamında kullanamıyorum. Neredeyse her “ifade”, her hamle, aynı zamanda dildeki “çok anlamlılık”la, yani “birden çok anlamı olan kelimeler”le uğraştırıyor insanı. Hatta her kelimesi başka mânâ taşıyan deyimlerle…

Mesela “Turbun büyüğü heybede” deyimi bugün yeniden güncel. Bu deyimi bir dönem “Fetöcü darbeciler”in çok kullandığına dair izlenimimi, Nedim Şener’in 2021’deki “Heybedeki turpun büyüğü’ kumpası” yazısıyla teyit ediyorum. Aynen yazdığı gibi öyleymiş… O “turp kumpası”nın bugün ne mânâya geldiğini kestiremesem, söyleyemesem de “çok anlamlı”.

İktidar medyasından Şener’in referansı önemli… Lâkin “iktidar medyası” olarak anılan o geniş evreni kısaca açıklamaya çalışırken de “havuz, yandaş, yakın” gibi çok anlamlı birçok kelimeyle karşı karşıyayım.

Devletin medyası da var tabii; ajansı AA, “devlet-iktidar-hükümet”i aynı cümlede toplayabilen 14 kanallı TRT. Tüm kanalların tepesindeki RTÜK’ü de bu çok anlamlı tabloda bir yere yerleştirmem gerekiyor elbette. Anlamı kanala göre değişebiliyor zira.

Ardından sayısı 50’yi aşan iktidara yakın gazeteler, TV kanalları… Yakınlık derecesine göre de dizilebiliyorlar. Türlerine göre de… Periferisinde “dizili”, “Show Haberli” ShowTV, habersiz olunca daha eğlenceli TV8 filan örnek verilebilir mesela.

“İktidara yakın”ı da iki ayrı anlamıyla kullanmak zorundayım. Hem “mesafe”, hem de Turkuaz, Albayrak Medya Grupları misali hısım-akraba olarak… Bu tasnif “yeni” sayılmayabilir ama “vaka-ı adiye”den de sayılamaz kuşkusuz. Kıyas-ı adap diye de bir şey olmalı.

Geçen pazar yayınlanan “(Duygusal) ifade özgürlüğü” yazımda bir haberini örnek verdiğim Albayrak Medya Grubu’nun gazetesi Yeni Şafak’ın durma güncellenen “İmamoğlu’nun İstanbul vurgunu: Vatandaşın 560 milyar lirası nerede?” manşetinden devamla… İktidar medyasının dünyası “kaynak”larıyla da geniş.

Kullandığım “kaynak” kelimesi de çok anlamlı. Değindiğim “bomba” manşet öncelikle “araya (kuyruğa) kaynak olma”nın da en pervasız örneklerinden. Ayrıca hem bir gazeteyi, kanalı vb. satın alırken başvurulan, hem de satın aldıktan sonra sahip olunan “maddi-manevi, hatta hukukî kaynaklar”ın zenginliği, her mânâda “iktidar”a yakınlığı anlamına geliyor.

Bu yakınlık “tekzip”, “düzeltme” gibi yükümlülüklerden uzak durabilme “hürriyet”ini de veriyordur belki. Davaya, tazminata da ya(t)kınlıkları da yakınlıkları yüzünden bence biraz şüpheli gibi.

Derin mânâsına “haberci”liğini sürdürürken, “haber”lerini yaparken gazetecilik açısından ulaşabildiği “haber kaynakları” da ekleniyor. İktidara yakından da yakın medya, gazetecilik açısından “içeriden” (birinci elden) kaynaklara da fazlasıyla yakın.

“Taraflı olma riski”ne karşı sağduyuya sahip, gazeteciliğin ilkelerine bağlıysan meslekî açıdan değerli kaynaklar. Meseleyi bizzat ilgilendiğin, araştırdığın konunun içinde olan birisinden, ilk elden öğreniyorsun. Sonra mesleki ilkelerinin terazisinde tartıyorsun.

Ancak bu imkânı hem böyle, hem de her zaman kullan(a)mıyorlar maalesef. Gerek de duyulmuyor bazen. Misal, Yeni Şafak’ın yukarıda değindiğim o “kes(k)in” haberi (“İmamoğlu’nun İstanbul vurgunu: Vatandaşın 560 milyar lirası nerede?”) “ilk elden” değil. “Az kullanılmış ikinci el” bile sayılmaz.

O “hükmen” manşetinde öyle bir kaynakla “hukuka değen”, hakkı hukuku dert edinen bir done, “ölçü” filan da yok. Sosyal medyadan “kulağa gelen ses”in, yani o “nağme”nin ötesinde “iddia”ların sonuna bir “name” bile ekleyememişler henüz. Olsun, iktidar basını -mesela Sabah- 19 Mart’ta yayınlanan o “haber”i on gün sonra, 29 Mart’ta itibarla manşetine taşıyor.

Yeni Şafak’ın “haber”inde “560 milyar liralık vurgun yaptığı konuşuluyor” girizgâhının ardından tek “kaynak” “X”: “Sosyal medyada kısa süre içerisinde gündem olan ve X’te iki saatte 50 bin paylaşımı geçen iddialara göre İmamoğlu ve ekibinin İstanbulludan ‘çaldığı’ meblağ tam 560 milyar lira.”

Esasında kaynağın “X” olması da bence iki anlama geliyor: Twitter ve matematikte kaynağı, gerçekliği, nereden, nasıl geldiği “bilinmeyen”in adı. Hâl böyle, “X” olunca “haber matematiği”ndeki 6N1K da gereksiz. (Evet, 5N1K’ya böyle “Çocuktan al haberi” misali “habercilik” nedeniyle bir ilke daha eklenmişti: Nereden aldın haberi?)

Böyle kritik bir konuda “kaynak”lara anında ulaşıp anında “haber”ini yapan Yeni Şafak’ın başka haberlerini de merak ediyorum tabii. Daha Google’a sorar sormaz karşıma yine İstanbul’da, yine bir İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı’yla, yine hukuksuzluk-usulsüzlük-menfaat vb. iddialarıyla ilgili bir haberleri çıkıyor.

Hem de 2022 yapımı; yani eski model bir haber değil yeni kasa........

© Serbestiyet