İdeoloji nedir? İdeoloji, insanın kendine dair düşünmesinin modernlikle birlikte kolektif hale gelmesiyle ortaya çıkmıştır. Bireyde fikir ne ise, toplumda ideoloji odur. Kitlelerin fikrine ideoloji diyoruz. Yüzer-gezer, tutulup bırakılabilir olan “kanaat”e ideoloji diyoruz.

Eskiden insanlarca içine doğulan ve çoğunlukla içinden çıkılmayan inanç(lar)ın, insandan nesne olarak yabancılaşarak ayrılmasıyla yeniden insana bir kanaat olarak hitap eder hale gelmesi durumunda insanın rastgeldiği (karşılaştığı, karşı karşıya kaldığı) bu kanaat(ler)e ideoloji diyoruz. İdeoloji benimseme iştihasına hitap eden nesneleşmiş zandır.

İnsanın doğal bir uzvunu düşünün. İnsanın kolu, mesela, insan için bir nesne değildir. Neredeyse ağrıyınca ancak farkına varılan bu doğal ayrışmamışlık hali içindeki bir kol ile protez bir kolu karşılaştıralım. Yerinden hiç çıkmamış bir kol “sağduyu” adıyla bilinen doğal ve yabancılaşmamış zanlar gibidir. Protez kol ise yerinden çıkıp (veya yerinden çıkmış bir kol için) bir tercih veya ikna ile eklemlenen bir eklentidir. Ona inanan insandan bağımsız bir kolektif varlığı olup insana içeriden değil hariçten gelir. Doğal veya doğallaşmış kol eğer “sağduyu” ise protez kol “ideoloji”dir. Kol kırılır veya kesilirdi ama alınıp satılmazdı. Protez kol ise vitrinde teşhir edilir ve tanıtımcıları eliyle pazarlanır, düşünürleri eliyle açıklanır. Tutulup bırakılabilir hale gelen bir kol artık protez bir koldür. “Katı olan herşey buharlaşıyor” sözüne nazire olarak inançlar konusunda şunu diyebiliriz: Doğal olan her organ protezleşiyor. Bu doğanın bilinç tarafından istilaya uğraması ve hazine toprağının özne için mülkleşmesi sürecidir. Doğal olan herşey artık iradî olduğu için, insanın inandığı şey iradenin bir tercihi olarak doğallıktan yabancılaşmak zorundadır.

Kırılıp veya kopup sonra tekrar yapışmış her kitlesel inanç bir ideolojidir. Buna modern din de dahildir. İnsanın içine doğduğu ve kopmaya uğramamış inançlar insanın neredeyse farkına varmadığı gerçekler olarak tecrübe edilirdi. Eskiden ideoloji yoktu din vardı.........

© Serbestiyet