Türkiye’de ulusal kurtuluş mücadelesi kendine özgü bir burjuva devrimidir. Saltanatın ve hilafetin yıkılması ve emperyalist devletler ile onların destekçilerinin ülke topraklarından sökülüp atılmasıyla yeni bir dönem başlamıştır. Bu dönemin başlıca temel özellikleri laik, Batıcı, halkçı, milliyetçi eğilimlerdir. Cumhuriyet düzenini oturtmak ve geliştirmek için Atatürk öncülüğünde başlayan düzenlemeler tek parti döneminde de devlet ile özdeş konumda olan CHP döneminde sürdürülmüştür.

O dönemin sınıfsal yapısına baktığımızda tarım burjuvazisi ağırlıklı bir yapı ile karşılaşırız. II. Dünya Savaşı yıllarında tüccar sermayesinin gelişmesi, yeni savaş zenginlerinin ortaya çıkması, 1942 yılında çıkarılan Varlık Vergisi’nin yeni zenginler yaratması (daha çok gayrımüslimler üzerinde uygulanan bu vergi servet transferine yol açmıştır), bürokratların tüccarlaşması ticaret sermayesinin gelişmesine yol açmıştır. CHP içinde ayrılıp Demokrat Parti’yi (DP) kuranların sınıfsal yapısına baktığımızda dönemin temel sınıfsal yapısı görülebilir. Kuruculardan Adnan Menderes büyük toprak sahibidir. İş Bankası’nın kurucusu Celal Bayar ise ticari/finansal sermayeyi temsil eder. Tarım ve ticaret burjuvazisi DP’nin iktidara geldiği 1950’lere kadar hakimiyetini korumuştur. Bu yıllar sanayiye geçiş dönemi olarak nitelendirilebilir.

1950’lerden sonra devlet eliyle sanayi burjuvazisi yaratma yoluna gidilmiştir. Gerek devlet eliyle fabrika tesisi, gerekse banka sermayesinin gelişmesiyle sanayi alanında büyük gelişme görülür ve sanayi burjuvazisinin önü açılır. Devletin iktisadi yapısına ilişkin liberal ve devletçilik bağlamında değişik bakış açılarıyla dönemlendirmeler yapılmıştır. Hangi açıdan ifade edilirse edilsin bu dönemlerin tamamında burjuvaziye verilen devlet desteği başat öğe olmuştur.

İç ve dış koşulların zorlamasıyla 1946 yılında çok partili yaşama geçilmesi sonucunda işçi sınıfı yurttaş ve seçmen olarak görülmeye başlanmıştır. Gerek işçilerin........

© sendika.org