19. yüzyılda toplumbilim alanında çığır açan kuramcı ve eylem insanı Karl Marx’ın kapitalizm analizi günümüzde hâlâ geçerli mi? “İncil”den sonra dünyada en çok satılan kitap olan dev eseri “Kapital”de ve diğer eserlerinde yaptığı çözümlemeler günümüz gerçeklerine ışık tutabilir mi? Çoğunlukla ekonomik kriz dönemlerinde hatırlanan Marx’ın teorik analizlerinin günümüzde onun zamanından bile daha geçerli olduğunu düşünüyorum. Kapitalizmin gelişme döneminde sistemin işleyiş mekanizmalarını ve çelişkilerini ortaya koyan Marx’tan bu yana kapitalist saldırının boyutları daha da artmış, sadece insanların yaşam koşullarında değil tüm canlıların ve doğanın üzerindeki yıkıcı etkileri kendini güçlü biçimde göstermektedir.

Alfredo Saad-Filho “Kapitalizme Reddiye” kitabında çağdaş kapitalizmin yapısal özelliklerini ve temel açmazlarını açıklamak için bu derlemeyi oluşturduğunu söylüyor. Sermaye, sömürü ve çelişki, küresel kapitalizm, kriz ve kapitalizmin aşılması gibi üç başlık altında ele alınan incelemede, sistem analizinin yanı sıra kapitalizme karşı yürütülen mücadeleyi güçlendirmek de amaçlanıyor.

Alfredo Saad-Filho, Kapitalizme Reddiye Marksist Bir Giriş, İngilizceden çevirenler: Emel Kahraman, Şükrü Alpagut, Aslı Zengin, Cihan Gerçek, Defne Orhun, Erkal Ünal, Hasan Böğün, Yordam Kitap, 2006, 320 sayfa.

Marx’ın değer kuramı ile ilgili makalelerde; metaların ve emeğin ikili nitelikleri, toplumsal ilişki olan sermayenin oluşumu ve gelişim, üretken olan ve üretken olmayan emek, sermaye birikiminin temelini oluşturan sömürü kavramları ile para ve kredi mekanizmaları ele alınıyor.

Marksist teoride metalar kullanım değeri ve mübadele değeri olarak, emek ise soyut ve somut emek olarak ikili niteliğe sahiptir. Kullanım değeri metanın yararlanma özelliğini gösterir, mübadele değeri ise diğer metalarla mübadelesini. Mübadele değeri ücret oranı ile temsil edilir. Dolayısıyla emekgücü ötekiler gibi bir meta ve ücretli işçiler de meta satıcılarıdır.

Burada emek ve emekgücü ayrımı önemlidir. Emekgücü metaları üretme potansiyeli iken emek bunun kullanımıdır. Sermayedar işçiyi kiraladığında onların emekgücüne bir süreliğine el koyar. Somut emek bir meta üretmek için harcanan emek iken, soyut emek bütün metaları birbirine eşitleyen (metalar arasındaki eşdeğerlik ilişkisinden türer) genel emeği gösterir. Kullanım değeri bütün toplumlar için gerekli ve geçerliyken mübadele........

© sendika.org