Kader, Sorumluluk ve Mesuliyet

Hadiselere Bediüzzaman’ın Perspektifiyle Bakış.

Kader, İslam inancında Allah’ın her şeyi önceden bilmesi ve takdir etmesi anlamına gelir. Ancak bu derin kavram, zaman zaman yanlış anlaşılmakta ve insanların bireysel veya toplumsal sorumluluklarından kaçmak, mesuliyetten kurtulmak için bir gerekçe olarak kullanılmaktadır. Yangın, sel, deprem gibi felaketler karşısında “Bu Allah’ın takdiridir” diyerek ihmalleri ve hataları göz ardı etmek, sorumluları veya kendini aklamak için kaderi yanlış bir şekilde yorumlamaktan kaynaklanır.

Bediüzzaman'ın şu sözü akıllara geliyor hemen: “Manen terakki etmeyen avam içinde kaderin cây-ı istimali var.”[1]

Yani kader meselesinin yanlış anlaşıldığı ifade edilmektedir.

Bu yazıda, kaderin bu tür bir yaklaşımla nasıl suistimal edildiğini ve Bediüzzaman Said Nursi’nin kader ve sorumluluk dengesine dair görüşlerini ele alacağız.

Kaderci Tutumun Yanlış Yorumlanması

Kaderci bir yaklaşımda, meydana gelen olaylar tamamen Allah’ın iradesine bağlanır ve insana düşen sorumluluk göz ardı edilir. Bu yaklaşım, şu şekillerde kendini gösterir:

Sebep-Sonuç İlişkisini Göz Ardı Etmek:

Yangın, deprem, sel gibi bir olayda insan ihmali, tedbirsizlik veya gerekli önlemleri almamak gibi sebepler görmezden gelinir ve yalnızca "Bu Allah’ın takdiridir" denilir. Böylece olayın gerçek nedenleri sorgulanmaz. Böylece bütün sorumlular aklanmış olur ve bütün mesuliyetlerden kurtulunmuş olur.

Pasif Kabul:

Kaderci bir tutumda, “Bu Allah’ın takdiridir, yapılacak bir şey yoktu” anlayışı hâkim olur. Bu, insanların aynı hataları tekrar etmesine yol açabilecek pasif bir yaklaşımı besler. Bütün mesuliyetlerden bu sözle kurtulacağını bilen insan ihmalkar davranmaya da devam edecektir.

Toplumsal Sorumluluktan Kaçınma Riski:

Kader anlayışını yanlış yorumlayan toplumlar, mezhepler, meşrepler hatta devletler altyapı eksikliklerini, eğitim yetersizliklerini veya yönetim ihmallerini sorgulamayı bırakabilir. Bu da gelecekte benzer trajedilerin tekrar yaşanmasına zemin hazırlar.

Bediüzzaman’ın Kader Anlayışı ve Sorumluluk Vurgusu

Bediüzzaman Said Nursi, kader inancını insanların iradeleri ve sorumlulukları ile dengeli bir şekilde ele alır. Ona göre kader, insanın iradesiyle yaptığı hataları mazur gösteren bir araç değildir.........

© Risale Haber