İslam tarihinde metinlerin korunmasına yönelik benzer bir hassasiyet ve korumacı tutum sıklıkla görülmüştür. Kur’an-ı Kerim’in ve hadislerin korunması, İslam’ın ilk dönemlerinden itibaren büyük bir özenle gerçekleştirilmiştir. Bu tutumun temelinde, dini metinlerin orijinalliğini koruma, kalem karıştırıp tahriften uzak tutma ve gelecek nesillere doğru bir şekilde metinleri aktarma çabası, kaygısı daima olmuştur.

İslam tarihinde bu korumacı yaklaşımın örneklerini şu şekilde inceleyebiliriz.

Kur’an-ı Kerim’in Korunması: Kur’an-ı Kerim, İslam’ın en temel kaynağıdır ve korunmasına yönelik hassasiyet, İslam tarihinin ve Müslümanların en önemli vazifelerinden biridir. Bu korumacı tutumun aşamaları şöyledir:

Vahiy Döneminde Yazılı ve Sözlü Koruma: Kur’an-ı Kerim, Hz. Peygamber (asv) döneminde hem yazılı olarak kaydedilmiş hem de hafızlar tarafından ezberlenmiştir. Bu iki yöntem, metnin korunmasını sağlamıştır. Şayet nüzul etse ve yazıya daha sonralarda geçirilmiş olsaydı Hz. İsa’ya (as) nüzul eden İncil’le aynı akıbeti ve kaderi paylaşacaktı. Belki bir öngörü veya emr-i ilâhî olarak nüzul ettiğinde ayetler hemen yazıya döküldü ve muhafaza edildi. Hem kağıtta hem de hafızların dimağlarında…

Hz. Ebubekir Döneminde Mushaf Haline Getirilmesi: Hz. Ebubekir (ra) döneminde, Yemâme Savaşı’nda birçok hafızın şehit olması üzerine, Kur’an’ın yazılı nüshaları toplanarak tek bir mushaf haline getirilmiştir. Bu, Kur’an’ın korunmasına yönelik ilk resmi adımdır. Kızı ve Efendimizin (asv) ezvacından olan Hafsa Validemizdeki nüsha esas alınarak bu hizmet gerçekleştirildi.

Hz. Osman Döneminde Çoğaltılması: Hz. Osman (r.a.) döneminde, farklı bölgelerde Kur’an’ın farklı lehçelerle okunmasından kaynaklanan ihtilafları önlemek için, Kur’an’ın standart bir nüshası çoğaltılmış ve diğer nüshalar imha edilmiştir. Bu, Kur’an’ın tahriften korunmasına yönelik çok kritik ve ciddi ve önemli bir adımdır. Gayet yerindedir.

Günümüze Kadar Korunması: Kur’an-ı Kerim, hem yazılı metin olarak hem de hafızlar vasıtasıyla günümüze kadar hiçbir değişikliğe uğramadan korunmuştur. Bu, İslam’ın metin koruma konusundaki başarısının en büyük örneğidir. Bazı yerlerde tahrifli nüshalar olduğunu duydum ama görmedim. Ama şuna şahit oldum yeni yazdırılan bir nüshada yazım yanlışı olduğu sebebiyle yayınevi tarafından bu nüshalar geri istendi. Gerekli düzenleme yapıldı ve tekrar okurla buluştu bu nüsha.

Bu koruma özverisi sadece Âyet-i Celileler için değil Hadis-i Şerifler için de geçerlidir.

Hadisler, Hz. Peygamber’in (s.a.v.) söz, fiil ve takrirlerini içeren metinlerdir.

“Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm'ın Sünnet-i Seniyesinin menbaı üçtür: Akvali, ef'ali, ahvalidir.

Bu üç kısım dahi, üç kısımdır:

Feraiz, nevafil, âdât-ı hasenesidir.

Farz ve vâcib kısmında ittibaa mecburiyet var; terkinde, azab ve ikab vardır.

Herkes ona ittibaa mükelleftir.

Nevafil kısmında, emr-i istihbabî ile yine ehl-i iman mükelleftir.

Fakat, terkinde azab ve ikab yoktur.

Fiilinde ve ittibaında azîm sevablar var ve tağyir ve tebdili bid'a ve dalalettir ve büyük hatadır.

Âdât-ı seniyesi ve harekât-ı müstahsenesi ise hikmeten, maslahaten, hayat-ı şahsiye ve nev'iye ve içtimaiye itibariyle onu taklid ve ittiba etmek, gayet müstahsendir.

Çünkü herbir hareket-i âdiyesinde, çok menfaat-i hayâtiye bulunduğu gibi, mütâbaat etmekle o âdâb ve âdetler, ibadet hükmüne geçer.”[1]

Hadislerin korunmasına yönelik hassasiyet de İslam tarihinde önemli bir yer tutar.

Hadislerin Ezberlenmesi ve Yazılması: Hz. Peygamber (s.a.v.) döneminde hadisler, sahabeler tarafından ezberlenmiş ve bazı sahabeler tarafından yazılmıştır. Ancak, hadislerin yazılması konusunda bazı ihtiyatlar alınmıştır; çünkü Kur’an ile karıştırılma riski vardı. Bu sebeple Kur'an-ı Kerim Âyetleriyle karışmaması için koruyucu rol üstlenen sahabeler hadisleri yazan, ezberleyen sahabelere ihtiyatla yaklaşmışlar ve bu durumun ciddiyetinden bahsetmişlerdir.

Hadislerin Tedvini ve Tasnifi: Hz. Peygamber’in (asv) vefatından sonra, hadislerin toplanması ve yazılı hale getirilmesi süreci başlamıştır. Özellikle hicri 2. ve 3. yüzyıllarda hadisler, büyük bir titizlikle derlenmiş ve tasnif........

© Risale Haber