1. İki Bahçe Sahibi Kıssası

Cenab-ı Hak bir kişiye, iki bahçe ihsan ettiğini ve onun üzüm bağlarının olduğunu ve bunların arasına ekin ektiğini söylüyor. Üzüm bağı, şükrün sembolüdür. Yüce Allah şunu diyor: “Bu manevi yolculukta, Allah kişiye mal, mülk, kudret verebilir.” Kıssanın devamında iki kişiden biri diğerine “Ben senden daha güçlüyüm; ben senden adamlar konusunda daha zenginim” diyor. Diğerine karşı kıyaslama yapıyor. O da “Sen bahçene girdiğin zaman maşallah, lâ kuvvete illa billah deseydin ya” diyor. Bu cümlenin manası: “Kuvvet, kudret Allah iledir, onun içindir. Ondan başka kuvvet, kudret yoktur.” Bu kıssada kuvvet ve kudret imtihanı olduğunu söylüyor.

İnsanın iç dünyasındaki merkezlerden biri olan nefs-i emmare kudretperesttir. Bizim anlayacağımız dille ifade edersek nefs-i emmare maddeperesttir, güce ve paraya tapar. Onun “İzzet” derdi vardır. Nefsinde de, izzet iddiası vardır. Kendini daima zillette hissettiği için para ve güç ile her şeyin çözülebileceğini düşünür. İnsan nefsinde bu manada bir “aşağılık kompleksi” vardır. Psikolojide bu böyle tanımlanır.

Kişi iç dünyasına döndüğünde bu manada maddeperest, kudretperest bir “nefs-i emmaresi” olduğunu, yine aynı şekilde ilim noktasında bir imtihana tabi ve talip olan, ilimle her şeyin halledileceğini düşünen bir “enaniyet-i müstebidesi” olduğunu, bunların aşağılık kompleksi ve üstünlük komplekslerini taşıdığı görür. Bu yönleriyle nefsi ve benliği ile savaşmayı göze aldığında artık “nur âlemi” ne girecek bir şekilde yolculuğa doğru başladığını görüyoruz.

2. Hz. Âdem (AS) ve İblis Kıssası

Hz. Âdem (AS) ve İblis kıssasında “sen-ben davası” Hz. Âdem’e (AS) secde hadisesinde ortaya çıkmıştır.

Bu dava, benlik imtihanıdır ve kişilik, şahsiyet davası olarak da görürüz. İnsan benliği üstün gelmek ister. Buna “fazilet iddiası” denilir. Diğer adıyla “kibir” problemi… Psikolojideki “üstünlük kompleksi” tabiri buraya uyuyor ve imtihanda ilim öne çıkıyor. İlimle kişi, diğer kişiyi bastırmaya ve ona üstün gelmeye çalışıyor.

Bakara suresinde Hz. Âdem (AS), Melekler ve İblis’in eşya isimleri üzerinde bir imtihan kıssası bulunuyor. Melekler ve İblis kısmî bir cevap söylerken Hz. Âdem’e (AS)........

© Risale Haber