İstidadlar nasıl ki ilim sıfatıyla hazırlanır, çizilir, takdir edilir. Aynen öyle de açılışları da ancak ilim ile mümkündür. Çekirdekler, tohumlar, üreme hücreleri birer arşiv deposu, sıkıştırılmış birer dosya ve program gibidir. Nasıl ki CD, disket, elektronik hafızalarda bulunan dosyaları açmak için “Dosya açıcı” program gerekiyor ve bu program da yine ilim ile yapılıyor. Yani ilmi, ilim açıyor. Fakat bu açıcı program, o sıkıştırılmış yapıyı her yönüyle kuşatan, derinliklerini bilen-gören-çözen, açıldığında diğer dosyalarla uyumunu sağlayacak yapıda olur ve olmak zorundadır. Aynen öyle de insanların ve diğer canlıların istidadlarını açan unsur, temelde ilim sıfatına dayanan vahiy ve ilhamlardır.

İlham, muhataba hakikati bildirir, öğretir, gösterir. Vahiy ise, muhataba hakkı gösterir; hakka tabi bir hayatı ders verir ve hakka uygun harekete irşad eder. İlham, manevi esasları bildirip karanlıkları izale eder. Fakat bu esasları hayata geçirmek kısmı onda “Hikmet” ile olabilir. Vahiyler, Hakîm ismine dayanırlar. Kur’an, Allah’ın canlı ve cansızlara, şuurlu ve şuursuzlara, onları sünnetullah ve adetullaha bağlayacak tarzdaki hitaplarına vahiy der. Mesela: “Rabbin bal arısına vahyetti.”[1] Hem Hz. Musa’nın annesine o tehlikeli anda hikmete uygun tavra sevketmek için konuşur ve der: “Biz Musa’nın annesine vahyettik.”[2] Hem der: “Biz bir şeyin olmasını irade ettiğimizde ona emir veririz “Oluş!”. O da sürekli bir oluşuma girer.”[3]

Bu âyetler canlı ve cansızlardaki külli kainat kanunlarına adapte olmayı sağlayan vahiylerdir. Fakat yapıları cüz’idir. İnsan gibi istidadça külli, geçmiş-gelecek-hazır zamanı kucaklayan, sonsuz bir acz ile aciz, sonsuz bir fakr ile muhtaç, her şey ile alakadar bir şuurlu, akıllı ve ızdıraplı canlıya yapılacak hitap, verilecek emir, sunulacak hikmetler de ezeli-ebedi çapta bir konuşmayı, muhataplığı içerecek vahiylerle olacaktır. İslam itikat âlimleri vahiy denilince bu tarzda olan kelam-ı İlâhiyi kast ederler, temel alırlar. Bu, ilme, iradeye, İlâhî maksatların ifade ve beyanına dayanan, insan ve kâinatın, dünya ve Âhiretin varlık ve devamının sırlarını, manalarını, perde arkası boyutlarını, hikmetlerini değişmez esaslara dayanarak anlatan........

© Risale Haber