• GÜLDEM ATABAY
• 6 Ağustos 2024

Finans piyasalarını vuran “Kara Pazartesi”, ekonomide bir şoka verilen tepkiden ziyade temelde bir piyasa pozisyonu değişimi görüntülü. Buna karşılık Fed’in acil faiz indireceği söylentileri gerçekçi değil.

Ağustos ayının ilk pazartesi günü, finans kitaplarında yer alacak şekilde bir satış dalgasının küresel piyasaları vurmasına sahne oldu. Tokyo’dan başlayan hareket güneşin doğuşunu izlercesine Batı’da hemen her ülkeye doğru hızlı ve sert bir şekilde yayıldı.

Satış dalgasının odağında son dönemlerde yatırımcıların gözbebeği olan teknoloji hisseleri vardı. Büyük hasar yarattı. Bir günde küresel piyasalardan 2 trilyon dolardan fazla değer havaya karıştı. Yapay zeka için büyük kazançlar vaat ederek S&P piyasa değerinin neredeyse üçte birine ulaşan ve “Muhteşem Yedili” olarak isimlendirilmiş Amazon.com, Apple, Meta, Microsoft, Nvidia, Tesla ve Google’ın ana şirketi Alphabet büyük değer kaybının merkeziydi.

Şimdi akıllarda iki önemli soru var.

İlki domino etkisiyle ülkeden ülkeye yayılan bu satışın neden başladığı. Diğeri de olayın nedenini tespit ettikten sonra bir tekrarının olup olmayacağı.

Bugünden 1930’lara kadar geriye bakınca yaşanmış “Kara Pazartesi” şoklarının altında hep ekonomik bir neden var. Tetikleyici ise genelde beklenmedik bir haber.

Buffet Tetikledi…

Bir önceki hafta Alphabet, Amazon ve Microsoft’un hisseleri, şirketlerin teknoloji için artan harcamalarına ticari olarak çok az karşılık yaratabildiklerini açıklamalarıyla düşmüştü. Bu hafta başında yaşanan finansal piyasa şokunun da olası tetikleyicisi hemen önceki hafta sonu 75,5 milyar dolarlık bir hisse boşaltma işlemiyle Apple Inc. varlığını neredeyse yarıya indiren Buffett’ın Berkshire Hathaway’i oldu. Bu muazzam satışın arkasında vergi açısından ince hesaplar olduğu söylense de finansal piyasa yatırımcıları için Guru kabul edilen tecrübeli bir fon yöneticisinin neden “şimdi”, ne kadar bu kadar “yüklü” ve neden teknoloji yatırımcılarının sevdiği Apple’da bu satışın gerçekleştiği spekülasyon konusuydu.

Apple’a gelen satış Apple ile sınırlı kalmadı. Şirketin tedarik zincirinde yer alan diğer tüm şirketlerin hisse senetlerini de aşağıya çekti. Başlıca tedarikçilerin en yoğun olduğu Tayvan piyasası Bloomberg’e göre 1967’den bu yana en kötü gününü yaşadı.

Kısaca Buffet’ın Apple hissesinde yüklü satış adımı, yaşadığımız bu yeni Kara Pazartesi’nin tetikleyicisiydi.

Faiz Farkları, Resesyon Endişeleri, Ekonomik Nedenler…

Merkez bankalarının 2008 Küresel Finansal Krizi ve 2019 Pandemi Krizleriyle mücadele yöntemleri faizleri hızla sıfıra indirmek, bilançoyu hızla büyüterek anormal ölçekte bir likiditeyi dünya piyasalarına salmak oldu. Her iki krizde de izleyen dönemde başta hisse senetleri olmak üzere varlık balonları oluştu.

İki krizle de benzer yöntemlerle mücadele eden merkez bankaları için önemli fark ikinci kriz sonrasında oluşan yüksek ve hızlı enflasyon dalgasıydı.

Enflasyon, pandemi sonrası dönemde tedarik zincirlerindeki uzun soluklu aksamalar ve Ukrayna işgalinin yarattığı enerji fiyatı şokuna bağlı olarak Batı ülkelerinde son 40 yıldır görülmemiş seviyelere yükseldi. Pandemi döneminde vatandaşlarının ceplerine iş kaybını telafi etmek için koydukları paraya olan talep faiz artışlarına rağmen yavaşlamakta zorlandı. Tasarrufların ancak kademeli olarak tükenmesiyle birlikte ABD ekonomisinde sıfırdan %5,5’e kadar çıkan faize rağmen yumuşak iniş gerçekleşti.

Son iki, üç ayda gelen veriler, başta işsizlik oranının Fed’in tahammül sınırı olan %4,3’e çıktığını göstermesi, yumuşak inişten bir anda ekonomik durgunluğa geçilebileceği endişelerini yarattı. Bir dizi zayıf ekonomik veriye tepki olarak aniden paniğe kapılan yatırımcılar, ekonomik durgunluk korkusuyla portföylerinin riskini agresif bir şekilde azaltmaya çalıştı. Gayrimenkul, kamu hizmetleri ve temel tüketici malları sektörleri ise panik satışlardan aynı oranda etkilenmedi. Yatırımcılar savunmaya geçip risksiz alana........

© Perspektif