Sunduğu ekonomik ve sosyal fırsatlar açısından Türkiye’nin en dinamik kentlerinden biri olan İstanbul’da ilçeler arasındaki sosyoekonomik uçurum eğitim olanaklarına da yansıyor. Eğitimin sosyoekonomik statüyü belirleyen temel unsurlardan biri olduğu göz önüne alındığında, kamusal hizmetlerdeki eşitsizlik uzun vadede toplumsal ayrışmayı daha da pekiştirme riskini beraberinde getiriyor.

• ENES KORU
• 18 Mart 2025

İstanbul, sunduğu ekonomik ve sosyal fırsatlar açısından Türkiye’nin en dinamik kentlerinden biri olsa da bu fırsatların kent genelinde eşit şekilde dağıtılmadığı bir şehir. İlçeler arasındaki sosyoekonomik uçurum eğitim olanaklarına da yansıyor. Kentleşmesini büyük ölçüde tamamlamış ve nüfusu sabit seyreden merkez ilçelerde eğitim altyapısı oturmuşken, özellikle son 15 yılda hızla büyüyen çevre ilçelerde, plansız kentleşme nedeniyle eğitim hizmetleri artan nüfusa ayak uyduramıyor. Eğitimin sosyoekonomik statüyü belirleyen temel unsurlardan biri olduğu göz önüne alındığında, kamusal hizmetlerdeki eşitsizlik uzun vadede toplumsal ayrışmayı daha da pekiştirme riskini beraberinde getiriyor.

Derslik, okul ve öğretmen başına düşen öğrenci sayısı gibi temel göstergeler, ilçeler arasındaki eğitim imkânlarının ne denli farklılaştığını ortaya koyuyor. İstanbul’da devlet ilkokullarında öğretmen başına düşen öğrenci sayısı 28 iken; bu sayı Esenyurt’ta 44, Sultangazi’de 43. Bu iki ilçenin yanı sıra Gaziosmanpaşa, Arnavutköy, Sultanbeyli ve Sancaktepe de ortalamanın çok üzerinde. Buna karşın, düşük nüfuslu kırsal ilçeler ile Beşiktaş, Kadıköy, Bakırköy ve Sarıyer gibi sosyoekonomik düzeyi yüksek yerleşim birimlerinde öğretmen başına düşen öğrenci sayısı 20’nin altında.

Eğitim altyapısındaki ayrışma sadece insan kaynağında değil aynı zamanda fiziki altyapıda da mevcut. İstanbul’un en kalabalık ilçesi olan Esenyurt, üç eğitim kademesinde de okul başına düşen öğrenci sayısında ilk sırada. Esenyurt’ta devlet okullarının her kademesinde yoğunluk İstanbul ortalamasının iki katını aşıyor. Ayrıca Esenler, Sultanbeyli ve Bağcılar da devlet okullarının yoğun olduğu diğer ilçeler. Okul başına düşen öğrenci sayısının fazlalığı, yönetim süreçlerini zorlaştırırken disiplin sorunlarını artırabiliyor. Aynı zamanda, bahçe, spor salonu ve laboratuvar gibi ortak alanların yetersiz kullanımı bir dezavantaj oluşturabiliyor.

Tablo. Okul Başına Düşen Öğrenci Sayısı En Yüksek Beş İlçe (2023-24)

Derslik başına düşen öğrenci sayısı ise eğitim sisteminin etkinliği ve verimliliği açısından diğer bir kritik bir parametre. Bir sınıftaki öğrenci sayısının yüksek olması öğrencilerin bireysel ilgi ve destek alma imkânlarını........

© Perspektif