21. yüzyılın küresel düzeninde ekonomik aktörlerin ağırlık merkezi ciddi şekilde değişti. Devletlerin politik ve hukuki gücü tartışılmaz şekilde varlığını korurken, ekonomik gücün büyük bir kısmı artık uluslararası şirketlerin elinde.

Bu durum, ulus-devletler ile çok uluslu şirketler arasında zaman zaman örtülü, zaman zaman açık bir çıkar çatışmasına yol açıyor. Peki neden? Neden uluslararası büyük şirketler, ulusal devletlerle karşı karşıya geliyor?

1. Kâr Maksimizasyonu ile Kamu Yararı Arasında Kesişmeyen Çizgiler

Her şirketin temel amacı kâr etmektir. Üstelik uluslararası şirketler, hissedarlarını memnun etmek için bu kârı maksimum düzeye çıkarmak zorundadır. Devletlerin temel görevi ise toplumsal faydayı gözetmektir. İşte çatışmanın ilk temel taşı burada ortaya çıkar:

Bir şirket, düşük maliyet için çevreyi kirletebilirken, devlet buna çevre yasalarıyla karşı çıkar.

Şirketler ucuz işgücü arayışındayken, devletler sosyal refah ve iş güvencesi sağlamaya çalışır.

Bu iki öncelik arasındaki gerilim, zamanla sistematik bir çatışmaya dönüşür.

2. Vergi Politikaları: Devletler Almak, Şirketler Kaçmak İster

Devletlerin kamu hizmetlerini sürdürebilmesi için vergi toplaması gerekir. Ancak büyük şirketler bu vergilerden kaçmak için oldukça sofistike yöntemler geliştirir:

Transfer fiyatlandırması,

Vergi cennetleri (offshore şirketler),

Kârın düşük vergi oranlı ülkelerde gösterilmesi gibi.

Bu stratejiler devletlerin vergi tabanını aşındırırken, aynı zamanda ekonomik adaleti de tehdit eder.

3. Küresel Güçlerin Ulusal Egemenliği Zorlaması

Çok uluslu şirketler, faaliyet gösterdikleri her ülkede aynı kurallarla çalışmak ister. Ancak her ülkenin kendi........

© Para Analiz