Okumalar, değinmeler: Annie Ernaux ve hafıza tetikleyici olarak Seneler romanı
Napoli Romanları yaz güneşi gibi insana doğrudan değen, tesir eden bir anlatı. Dolaysız, kısa yoldan yakın bir temas. Seneler ise belki biraz mesafeli gibi ama daha yumuşak da olsa dokunuyor, yakalıyor insanı.
Seneler romanı, (Türkçe baskısında) 18 sayfalık bir açılış ile başlar. Açılışın ilk cümlesi şudur: “Bütün görüntüler yok olup gidecek.” Ernaux, 18 sayfa boyunca hafıza dökümü yapar. İnsan halleri, tavırları, 2. Savaş sonrasının zorlukları, hayatı boyunca filmlerden, müziklerden, reklamlardan ve gündelik hayat akışından hafızasına aldığı ayrıntıların dökümünü.
“Hafıza da cinsel arzu gibi, hiç durulmuyor. Ölmüşlerle hayattakileri, gerçek varlıklarla hayalî olanları, rüya ile hikâyeyi iç içe geçiriyor. Şeyleri, insanların yüzlerini, hareketleri, duyguları adlandırmaya yaramış, dünyaya yön vermiş, kalplerin çarpmasına, cinsel organların uyanmasına yol açmış binlerce kelime bir anda silinip gidecek. (…) Beşikten ölüm döşeğine dek derlenen sözlük tarihe karışacak. Suskunluğa bürünecek her şey ve onu anlatacak bir sözcük olmayacak. (…) Bayram sofrası sohbetlerinde, yüzü gittikçe silinen bir isimden ibaret olacağız ve giderek eski devirlere ait, adsız sansız yığının içinde kayıplara karışacağız.”
Bence açılış metni muhteşem bir “her şey geçer” tiratıdır. Roman bu tiratın ardından bir çocukluk fotoğrafı ile başlar: “…saçları başının tepesinde lüle olmuş, dudaklarını sarkıtmış tombul bebek, oymalı masanın ortasına konmuş yastığın üzerinde yarı çıplak oturuyor. (…) kenarları tırtıklı başka fotoğrafta, aynı çocuk karpuz kollu, farbalalı elbisesiyle daha ufak tefek görünüyor (…) taşlarla döşeli, çiçeklerle çevrili bir avlunun alçak duvarının önünde aynı gün çekilmiş. Başlarının üzerinden geçen çamaşır ipinde bir mandal asılı kalmış.”
Ve fotoğrafın ardından o günlerin ahvali gelir : “Savaş sonrasının bayram günlerinde, sofra başının sonu gelmez yavaşlığında, hiçlikten çıkar ve şekle bürünürdü çoktan başlamış zaman; anne babaların bize cevap........
© P24
