Dost, “Sevilen ve güvenilen yakın arkadaş, sıkı fıkı görüşülen kimse, gönüldaş” dır. İyi arkadaşlıklar sonucu elde edilen, hasbî, fakat hesabî olmayan bir ilişkiye dayanır. Zira dostluk, “kibritu’l ahmer” gibi nadir bulunan değerli bir kişiliktir. İnsanın onlarca, hatta yüzlerce tanıdığı olabilir, fakat dostları çok azdır ve genellikle de birkaç kişi ile sınırlıdır. Çünkü dostluk kolay elde edilmez, emek, çaba, fedakârlık ve vefa ister; bunlardan da önce duygu, düşünce ve inanç birlikteliği ister. Bu nedenle insanın tanıdıkları çok olsa da dostları azdır. Her ne kadar dostlar, sayıca az olsa da, her zaman insana huzur verirler. Gerçek dostlar için söz konusu olan bu durum, dost görülenlerin ve dost bilinenlerin gerçek yüzleri ortaya çıktığında ise bu huzur yerini kırgınlığa ve hüzne bırakır. Bu nedenledir ki hakikî ve sahte dostlar ile ilgi çok şey söylenmiş ve yazılmıştır.

Şair Bâkî’ye göre dost üç çeşittir: “Bir dost vardır, gıda gibidir, onu her gün ararsın. Bir dost vardır, ilaç gibidir, icap ettiğinde ararsın. Bir dost vardır ki hastalık gibidir, o seni arar.” Ümit Yaşar Oğuzcan da,

“Sanırdım gündüzdü onlarla gecem,

İçimde ümitti dost bildiklerim,

Ne zaman yıkılıp yere düştüysem,

Bırakıp da gitti, dost bildiklerim” diyerek, sahte dostlardan söz eder. Atalarımız ise “Dost, acı söyler”, diyerek doğruları, ancak hakiki dostların söylediğini/söyleyebileceğini bize hatırlatır. Zira hakiki dost, dostunun zarar görmesini asla istemez ve bu nedenle de onun yanlış düşüncelere kapılmasına ve yanlış işler yapmasına mani olmak ister. Hz. Ömer’in “Benim en sevdiğim insan, bana ayıplarımı gösterendir” sözü, tam da bu gerçeği ifade eder.

Mevlana ise bu konuda,

“Yüz’ de ısrar etme, “Doksan da olur”

İnsan dediğinde, “Noksan da olur.”

Sakın büyüklenme, “Elde neler var”

Bir ben varım deme, “Yoksan da olur”

Hatasız dost arayan dosttan da olur” der ve hiç kimsenin mükemmel olmadığını/ olamayacağını hatırlatır.

Kur’an ise inananların ve inandığı gibi........

© Mir'at Haber